Сыйфат дәрәҗәләре

Бер предметның билгесе башка предмет билгесе белән чагыштырганда артыграк, кимрәк яки гадәти булырга мөмкин. Һәм бу күренеш сыйфат дәрәҗәләре дип йөртелә. Татар телендә сыйфатның дүрт дәрәҗәсе бар: гади, чагыштыру, артыклык, кимлек дәрәҗәләре.

Гади дәрәҗәдәге сыйфат предметның гадәти (төп) билгесен белдерә. Аларның махсус кушымчалары булмый. Мәсәлән: тәмле, озын, кара, гүзәл һ.б.

Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфат бер предметтагы билгенең икенче бер предметтагы шундый ук билгедән чагыштырмача артыграк яки азрак булуын күрсәтә. Алар гади дәрәҗәдәге сыйфатларга –рак/-рәк кушымчасы ялганып ясала. Мисаллар: зуррак, кыскарак, күркәмрәк, аграк һ.б.

Шуны да истә тотарга кирәк: сузык авазга беткән сыйфатка кушымча ялганганда, сузык авазны белдергән хәреф саклана. Мәсәлән, кыскарак, җитдирәк, яхшырак. Ә тартык авазга беткән сыйфатка кушымча ялганганда, [ы], [э] авазлары ишетелсә дә алар язуда күрсәтелми. Мәсәлән, безнең [салкыныракъ], [озыныракъ], [тизэрәк] дип әйтәсебез килсә дә, без салкынрак, озынрак, тизрәк дип язабыз.

Артыклык дәрәҗәсендәге сыйфат бер предметтагы билгенең барлык башка предметтагы шундый ук билгедән күпкә артык икәнлеген белдерә. Ул төрлечә ясалырга мөмкин: а) сыйфатның кабатланып килгән беренче иҗегенә [п] яки [м] авазы өстәлеп. Мисаллар: кап-кара, ап-ак, зәп-зәңгәр һ.б. ә) иң, җете, үтә, дөм һ.б. кисәкчәләр ярдәмендә ясалырга мөмкиннәр: иң көчле, җете кызыл, үтә килешле, дөм караңгы һ.б. Шулай ук артыклык дәрәҗәсен бер үк сыйфатны кабатлау юлы белән ясарга мөмкин. Мәсәлән: йомшакның йомшагы, еракның ерагы һ.б.