12+  Свидетельство СМИ ЭЛ № ФС 77 - 70917
Лицензия на образовательную деятельность №0001058
Пользовательское соглашение     Контактная и правовая информация
 
Педагогическое сообщество
УРОК.РФУРОК
 
Материал опубликовала
Хамис161
Россия, Дагестан респ., Махачкала
0

Конспект урока на родном (даргинском) языке на тему «Существительное тикрарбарни»

Тема: Существительное тикрарбарни.
Дарсла мурадуни: 

- существительноеличила делчIунти тикрарадарни;
- дарган мезла лукIнила кьяйдуртачи бучIантала пикри бяхIчиаъни;

- илдала дарган мезличи диги мурхьдирни. 

– бучIанти чули буруси секIал бархьли каргьахъурли хатIа агарли гъайбикIахъесра, лукIахъесра бурсибарни;

– дурхIни гьар шайчибад гьалабяхI арбукни.

Дарган мезла дарсличир диэс гIягIнити сархибдешуни:

Предметла сархибдешуни:

1. УчIанни аргъес хIяжатли саби Россияла халкьла мезанала декIардешличи хIерхIеили, илдала культурала цабалгундеш, багьуди ва бяркъ кайснилизиб вегIла мезла кьадри.

2. УчIанни багьес гIягIнили саби, гьарилра мез вегIлати культуралис ва цала цали уркIи иргънилизир бегIлара мягIничерти гIягIниахълуми диъни, урус мез биалли лебилра Российская Федерацияла халкьани уржахъуси, илди цаличил ца гъайбикIахъес кумекли детаурти мез диъни.

3. УчIанни аргъес хIяжатли сари девла кIелра шали, ил ирнила ва илала мягIна гьаргбирнила. Илини гIямрулизир илди мез дархьли дузахъес виэра чебси саби.

3. УчIанни сай вегIси литературный мезла ва урус мезла кьадри аргъес гIягIнили саби, вегIла мезла хьулчилидиубти тIамралашалти, дугьбала хазналашалти, грамматикалашалти хасдешуни, илди ирнила ва лукIнила кьяйдурти дяркъесра хIяжатли саби. КIелра мезла сари-ургарти бархбасуни, илдала мурадуни ва илдани жамигIят-ургаб балгундеш имцIабикIахъути тяхIурти чедиахъули диъни иргъесра.

4. БелкIлашал ва ирнилашал дархьли мез дузахънили, учIанна культура ва гражданин сайливан секьяйда пикриикIулил, белгибарес вируси сай.

5. Жура-журала словарьтачил бузахъес, илди хIяжатси мерличир пайдаладирахъес бурсибарни.

Метапредметные результаты:

1. УчIан челябкьла гIямрулизиб багалабиэси план бирахъес, иличи чекалзахъес, ил хIясибли сунела баркьудлуми ахтардидирахъес ва илди баркьудлумас кьиматуни лугахъес бурсиварни. Челябкьла гIямрулизир къаршидиркути масъулти ирзахъес, бегIлара гIяхIти сархибдешуни диахъести тяхIурти далдурцахъес бурсиварни.

2. БучIанти чула белчIудилашал кьасани ва мурадуни гьаладяхI дашахъести далдуцуни чердикIахъес, илди гIямрулизир дузахъес бурсибарни.

3. ДурхIялизи сай вегIси пагьму гьалабяхI аркнила ва хIялумцIни дурабуркIнила лерилра жураби дагьахъни.

 

Дарсла гIягIниахълуми: дарган мезла жузи, карточкаби, суратуни, интерактивная доска, презентация. 

Дарсла каргьни: 
I. ДурхIни дарсличи хIядурбарни. 
II. Хъули хIянчи ахтардибарни. 

Учитель. -ДелхIунраяв, дурхIни! ИшбархIила нушани дурабуркIехIе архIя ца шагьаркадли. Се бикIуси шагьаркадли архIя дурабуркIехIел хIушани бурес дируда, иш кроссвордла кьунби даргьли дицIахъадалли. ЛехIдизирая ва бурая селичила сарил гъай.

1. Яни бусар, хIеб дуцIбикIар. (ХIеркI)

2. Ил урцусира бирар, хIерцусира. Се – биалра дигIянбарес дигусини буру ил. (Къяна)
3. Сурат хIясибли секIа у бурес. (улелъа)

4. Нешла рузи. (Зизи)

5. Илини вацни дурцу. (Жита)

6. Янилис гIергъи башуси дусла манзил. (хIеб)

7. Ил кайсу нергъ держес дигусини. (Кьулса)

8. Яни бусар, хIеб чебсаргъуси жанивар. (Синка)

-Чили бурес вирару се бикIуси шагьаркад сабил нушала архIя? Къучакъуни! Бархьли саби. ИшбархIила дарсла тема саби «Существительноеби тикрардарни», дарсла мурад:

-существительноеличила делчIунти тикрарадарес;
- дарган мезла лукIнила кьяйдуртачи пикри бяхIчиахъес;

- дарган мезличи диги мурхьдарес;

III. Дугьбала диктант.

-Гьаланачи аркьехIе чи? ва се? ибти суалтас жаваб лугуси гъайла бутIа бикIуси библиотекализи.

-ХIушаб нуни гьалабирхьулира ГIяйша Кьурбановала балгагъуна назму. Даргая ва черделкIеная илизирад существительноеби.

ДурхIни абикьес нешли

Лерил гIямру харждиру,

Сари регIси мезличил

Илдази уркIи буру,

ГIяхIгъубзни бетаахъес

Риубцад къайгъи биру,

Илдази сунна яхIра

Адабра минадиру. 
АхIер нешла гьарил дев

УркIилизи дурцули,

Дубуртала яхI-ламус

ГIямрулис хъумхIертули,

Адамтас дяхI шалали,

Шантас кумекдирули,

ХIуша, диштIал дучIанти,

Делкъабая гIямрули!
Нешлаван дарган мезла

ХIурмат халал бирули,

Гьарил дугьайзурсила

Мурад барес гьалакли,

ХIуша, никIа бучIанти,

Гьар дус разидирули,

ГIямрулизир хIулкIули,

Калабая арали!

Кумекла дугьби: дурхIни, неш, гIямру, мез, уркIи, гIяхIгъубзни, къайгъи, яхI, адаб, дев, дубурти, яхI-ламус, адамти, дяхI, шанти, бучIанти, дус.

IV. -Гьанна – биалли аркьехIе Хасти ва ТIинтIти существительноебала кьакьализи. ХIердизирая ишдигъунти назмула тугъачира.

ХIевъар буцили муса

Нушала никIа Муса.

Дугели усаайчи,

КIухдикIахъу мер-муса.

*** 

Агь, сунела мурад баъ,

Вялхъя урши сай Мурад 

Хъябшсила, ухънасила

Биру итмадан мурад.

-Ишар лер ца тяхIярли дучIути, амма халаси ва биштIаси хIурпрачил делкIунти дугьби. Сен илди ил тяхIярли делкIунти? Селичирли илди декIардулхъули?

(ДурхIнала жавабти)

-ХIердизирая гIергъити дугьбачи. Чидил кьакьализир хIердирул дугьби сари ишди?

Дурх1нала жаваб.

-Бархьли саби. Существительноеби лерти сари хасти ва тIинтIти. Даргая ва делк1еная сегъунти хасти существительноеби  далдиркулил ишди тIинтIти существительноебачи.

Шагьар - ______________ ,

кьакьа - _________________ ,

урхьу - __________________ ,

хIеркI- __________________ ,

ши - ______________ ,

у - _______________ ,

чеу - _______________ ,

жуз - _______________ .

Кумекла дугьби: МяхIячкъала, Ирчи Къазакъла, Каспи урхьу, Волга, Меусиша, Аминат, БяхIцIа, «ЧердикIибти».

V.- ДаимбирехIе нушала шадибгьуни. АркьехIе МицIирти ва МицIирти ахIенти секIа уми иргъахъути существительноебала кьакьализи.

-ХIердизирая суратуначи ва, кIел кьукьяличи дугьби дуртIули (мицIирти ва мицIирти ахIенти секIа уми), делкIеная существительноеби.

Кумекла дугьби: чIака, къача, жибхIя, мукьара, тяй, жита, жуз, кьалам, галга, хIева, кьакьа,шагьар.

Физкультминутка. Аркьулра шагьаркадли (мерличиб башни), нуша разилира шадибгьуниличи, илбагьандан далайра дикIулра. (Нешла мезли лукIулра)

VI. -Гьанна – биалли аркьехIе Существительноела Жинс бикIуси парклизи.

-Се бурес дируда хIушани существительноела жинсличила?

-Чум жинс лера существительноела? (ДурхIнала жавабти)

-ХIебиалли,къучакъуни , дутIая гIергъити дугьбира хIябал кьукьяличи: мурул жинсла, хьунул жинсла, урга жинсла.

Жита, дудеш, неш, тIалхIяна, рузи, узи, кьулса, урши, рурси, хала неш, хала дудеш, адавзи, зизи, вава.

VII. -Гьу, дурхIни, даира нуша Падежунала проспектлизи.

Дарган мезла мультфильмлизибадси бутIаличи хIердизирая.

ГIур урдатурти дугьбачилси тест бедес.

Хъарбаркь: урдатурти существительноеби делкIес ва падеж белгибарес.

«Дила неш-дудеш! Ну гIяхIил хIеррулра. Дила лерилра гIягIнити лер. Леб хъали ванаси, илаб биштIаси хъали, кухни.

Ну хIушачи карцIлира, хаслира бархIехъла замана. Арадешра кам-камси, кьяшми изахъули сари, къуйрукъра кабиркули саби. Ца чумал бархIи гьалар дила гъез умчIескайиб, амма сагати гъез амъурти, жагати дашескадииб. Илбагьандан дила гъез имцIадиуб».

- Белгибарая урдатурти существительноебала падеж.

Ил замана ца уршили яра рурсили сунеласун неш ибси дев падежунар биру

VIII. -ХIера Цалихъла ва Дахълихъла существительноебала хIеркIра нушала гьалаб.

-ДелкIеная гIергъити существительноебала дахълихъла формаби:

Вава - _______________

жуз - _______________

дубура - _____________

гьава - ______________

шагьар - _______________

адам - _______________

хъали - _______________

рурси - _______________

кумекла дугьби: вавни, жузи, дубурти, шагьурти, адамти, хъулри.

IX. -Синтаксисла шайчибадси хIянчи бикIуси кьакьализи дурадухъунра. БелчIеная предложение ва белгибарая, предложениела сегъуна членни биублил существительное гIергъиси преложениелизиб.

Нешли Аминатлис жагаси хIева асиб.

Ил замана ца рурсили яра уршили существительноела морфологический разбор биру доскала ца шайчиб. Лебил классла дурх1нани ил ахтарди биру..

X. «Светофор» бикIуси хIяз.

Нуни бархьси баян бурули риасли, хIушали ахъбурцулира шиниша шала, балкIси бурули риасли - хIунтIена, ташмишвикIусили ахъбурцу бухъутIа шала ( шалала мерлар дузахъу илди ранганачилти ишараби).

1.Существительноели секIа лишан иргъахъу.

2. Адамтачи хасси существительноели чи? ибси суай жаваб луга.

3.Предложениелизиб ил бирар чIянкIли кIиибил даражала членницун.

4. Существительноела урегал падеж хIясибли барсбикIар.

5. Хасти существительноеби халаси хIярпличил лукIа.

6.Существительноела жинс ахир хIясибли белгибиру.

7. Существительное мурталра дахълихъла лугIилизиб башар.

8. Существительное падежуни хIясибли барсбикIар.

9. Мурул адамти иргъахъути существительноеби мурул жинсла сари.

10. Чис? Селис? Хас падежла суалти сари.

XI. Рефлексия.

XII. Хъули хIянчи. Чедиб белкIунси предложениелизирти (нешли, аминатлис, хIева) существительноебала морфологиялашалси разбор барес.

Опубликовано


Комментарии (0)

Чтобы написать комментарий необходимо авторизоваться.