Солнце в жизни человека

Кояш синең тормышта География буенча телдән журнал Шайгарданова И.Н. Әзерләде. 2022 г

Кояшлы системасы Кояш - безнең планетар системаның үзәге. Аның якты һәм җылы-Дөнья тормышының кирәкле шартлары. Әмма кояш Галәмдә иң зур йолдыз түгел: аны сары карликлар категориясенә кертәләр. Безнең яктылык калса, зур һәм якты, бары тик чөнки күпкә якынрак Җиргә караганда, калган. Аңа кадәр барлыгы 150 млн. км яки 8 яктылык минут.

1995 елда Кояш артыннан өзлексез күзәтүләр алып бара, Җир тирәли 1,5 млн.километр әйләнеп бара торган SOHO космик обсерваториясе эшли башлады.

Борынгы заманнардан бирле кояш Алла дип саналган, аңа грек, римлылар һәм төрле америкалылар баш ия булган. Борынгы кешеләр кояшка төнге ялдан соң күк йөзендә яңадан пәйда булуга һәм җирне ямьләндерүче нурлар белән яктыртуга ярдәм кирәклегенә ышанды.

Кояшны җанландырырга теләп, кешеләр храмнар кордылар, анда иң зур Аллаһуга гыйбадәт кылырга мөмкин булыр иде. Безнең ата-бабаларыбыз кояш хәрәкәтенең закончалыгына төшенергә генә түгел, аларны кулланырга да өйрәнделәр.Бу хакта еш очрый торган борынгы һәйкәлләр сөйли. Бу - »мегалитлар« - » гаять зур ташлар " - эшкәртелгән таш балыклар. Алар бер үк вакытта беренче сәгатьләр дә, беренче компас та хезмәт иткән.

Галәмдә иң уникаль феномен - ул безнең планетада булган тормыш. Африка саваннасының биек үләннәре засадада йоктырган грациоз антилоп һәм арысланнарны яшерәләр. Диңгез пучинасында Кытай-кашалотлар һәм Гигант кальмаралар арасында көрәш уйнала. Үсемлекләрнең патшалыгы да төрле: Түбән үсемлекләрдән (гадиләрдән), диңгез гигантларына кадәр уннарча метр озынлыкта.

Ярдәмендә кояш энергиясе көн дәвамында үсемлекләр тудыра бер су һәм углекислый газ глюкозу һәм кислород. Фотосинтез үсемлекләр яфракларында бара. Кояш яктысы хлорофилл белән йотыла: аның энергиясе глюкоза ясау өчен кулланыла. Кояш энергиясе бирә барышын бер цепочке химик реакцияләр. Фотосинтезның бөтен процессын тигезләү рәвешендә тәкъдим итәргә мөмкин: углекислый газ + су + кояш энергиясе  глюкоза + кислород.

Үсемлек яфрагы-ул шикәр фабрикасы, ул гамәлгә кояш. Травоядные хайваннар ризык белән туклана. Шулай итеп, алар тормыш эшчәнлеге процесслары өчен үсемлек алган кояш энергиясенең бер өлешен кулланалар. Ерткычлар хайваннар белән туклана... әйләнә-тирә әйләнеш бара. Шулай итеп, табигатьтә бөтен тереклек бер-берсенә, ә барысы бергә Кояш энергиясенә бәйле.

Кояш-бетмәс-төкәнмәс һәм экологик чиста энергия чыганагы. Фотоэффект хисабына кояш батареялары кояш яктылыгын электрга әверелдерәчәк. Алар Җирнең ясалма иярченләрендә һәм хәтта автомобильләрдә энергия чыганаклары булып хезмәт итә. Безнең планетабыз Кояштан заманча кешелек ихтыяҗлары өчен кулланылган энергиядән 20 000 тапкыр күбрәк энергия ала. Теоретик яктылык Җир шары халкының энергетик ихтыяҗларын тулысынча канәгатьләндерә ала.

кояш безнең өчен төп энергия чыганагы, димәк, тормыш чыганагы.

Игътибарыгыз өчен рәхмәт! Яңа очрашуларга кадәр!