Дидактический материал по Татарскому языку в начальной школе
Дидактик материал.
КЕРЕШ СҮЗ.
Бу җыентыкны төзегәндә татар теленең авыр үзләштерелә һәм даими күнегүләр ярдәмендә генә истә кала торган структураларына, типик хаталарны кисәтүгә, дөрес язу һәм сөйләм күнекмәләрен камиллләштерүгә зур игътибар бирелде. Күнегүләр җыентыгы тематик принципка нигезләнгән, ул билгеле бер дәреслек белән генә эшләүне күздә тотмый. Күнегүләрдә иң актив сүзлеккә кергән лексика гына кулланылды.
Орфографик күнегүләр.
1. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ә, Е )
м ... ктәп ис ... нмесез
ш ... һәр ик ... ле
т ... н ... фес чөг ... ндер
б ... йләм көнд ... зге
б ... йрәм им ... н
2. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ә, Е )
бүг ... н кад ... р
күн ... гү өч ...н
үз ... к өт ... р
үзг ... реш м ... чет
т ... рбияле эр ... мчек.
3. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Х, Һ )
шә ... әр ... әрвакыт
... әм ... аман
... әйкәл ... әркем
... ава ... әрбер
җи ... аз ... өнәр
4. Вместо точек поставьте нужные буквы. (Х, Һ )
... ата рә ... мәт
сәя ... әт я ... шы
тари ... ... айван
... уҗабикә ни ... әл
рә ... әт сә ... нә
5. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Х, Һ )
ш ә...әр ...ава
сәя...әт тари...
...әм ...әрвакыт
...әйкәл ...айван
бә...етле җи...аз
6. Вместо точек поставьте нужные буквы. (Х, Һ )
рә...мәт сә...нә
җи...аз ни...әл
...ата ...әрвакыт
шә...әр тари...
...әм ...әйкәл
7. Вместо точек поставьте нужные буквы.( Н, Ң )
ты...ла зә...гәр
ма...гай ду...гыз
я...а ту...дырма
кү...елле я...гыр
8. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Н, Ң )
ты ... ла
со...
ди ... гез
у ... ыш
җи ... үче
ча ... гы
ко ... гырт
ма ... гай
кае ...
9. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Н, Ң )
исә...ме
боры...гы
боры...
уры...
бага...а
кае...
кө...дәлек
са...амыш
кө...батыш
о...ык
10. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Н, Ң )
ты...ла кө...дәлек
я...а ту...дырма
уры... боры...гы
ди...гез кө...батыш
я...гыр о...ык
11. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Н, Ң )
җи...үче са...амыш
со... бага...а
ко...гырт боры...
ча...гы сабы...
у...ыш ма...гай
12. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( У, Ү )
к...пчелек нә...р...з
йөрт...че тег...че
төз...че к...ренекле
мәтр...шкә с...злек
к...бәләк ...лән
13. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( У, Ү )
ч...п ...семлек
ч...прәк чиркә...
Т...бән Кама ...згәреш
к...чтәнәч б...лмә
д...ртле к...негү
14. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( У, Ү )
к...лмәк к...лъяулык
нә...рүз к...ңелле
к...рчак сат...чы
т...кталыш к...бәләк
с...злек т...ңдырма
15. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( О, Ы )
б...рын ...зын
б...рынгы б...лыт
к...лын с...ры
...ныт с...лы
б...рыч ...нык
16. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( О, Ы )
б...так к...лак
б...зау к...ймак
б...лан ...чрак
н...кта с...рау
т...рмыш ш...мырт
17. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, Е )
т...рле ...тер
с...лге с...ртен
т...зелеш Б...гелмә
д...рес ...стендә
...рек ч...гендер
18. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, Е, Ы, О )
бор...н д...рес
б...зау б...рыч
сөлг... ...зын
шом...рт бор...нгы
өт...р к...лак
19. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( О, Ө )
б...лыт б...так
т...рле т...рмыш
...нык с...ртен
...ныт Б...гелмә
с...лы т...зелеш.
20. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, О )
й...гер й...ри
й...рәк й...ткер
й...з й...рт
й...зек й...кы
й...мшак й...мырка
21. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, О )
й...кы й...зак
й...лдыз й...мырка
й...мгак й...мшак
й...рт й...ткер
22. Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, О )
й...рәк й...мгак
й...рт й...зек
й...зак й...гер
й...кы й...з
23. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Ө, О )
й...лдыз й...мырка
й...з й...мшак
й...ткер й...р
й...рәк й...мгак
24. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Җ, Ж )
...ылы ...ил
...ыр ...ырчы
...ырла ...ыештыр
...иләк ...имеш
...ый ...иң
25. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Җ, Ж )
пән...ешәмбе ...иңүче
...әйге ...әяү
...авап ...өмлә
...иһаз ...омга
гөл...имеш ...ир
26. . Вместо точек поставьте нужные буквы. ( Җ, Ж )
...имлек ...иңү
эн...е ...им
...итештер ху...а
ху...абикә ху...алык
...ыен ...әен
Грамматик күнегүләр.
СЫЙФАТ.
1.Переведите словосочетания на русский язык.
Кара карга, ак кар, соры куян, зәңгәр күк, сары дәфтәр, коңгырт ат, яшел чирәм, кызыл күлмәк.
2. Переведите словосочетания на русский язык.
Тату гаилә, кайнар чәй, кыйбатлы күлмәк, арзанлы чалбар, йомшак ипи, сәламәт кеше, авыру малай, иске йорт.
3. Вместо точек вставьте нужное прилагательное.
Безнең гаилә ... .
Минем дустым ... шәһәрдә яши.
Йомшак куянның колагы ... .
... җил исә.
Безнең урманда ... хайваннар яши.
Вова ... китап укый.
Слова для справок: кыргый, кызыклы, тату, озын, салкын, борынгы.
Вместо точек вставьте нужное прилагательное.
Минем күлмәгем ... , ә апаның күлмәге ... .
Идел елгасы ... , ә Берсут елгасы ... .
Бу кибеттә ипи ... , ә теге кибеттә ... .
Әни ... тун кия, ә мин ... тун киям.
Безнең сыйныфыбыз ... , ә сезнең сыйныфыгыз ... .
Слова для справок: киң – тар, чиста – пычрак, кыска – озын, кыйбат – арзан, иске – яңа.
Вместо точек вставьте нужное прилагательное.
Минем өем мәктәптән ... .
... салкыннар башланды.
Бу укучы бик ... .
Чыршы бәйрәме ... булды.
Бүре - ... хайван.
Слова для справок: тырыш, кыргый, ерак, күңелле, кышкы.
Вместо точек вставьте нужное прилагательное.
Мин ... малайга еш керәм.
Бабай кибеттән ... алма алып кайтты.
Базарда ... әйберләр алып була.
Бу җыр миңа ... .
Яңа кибет бик ... .
Слова для справок: баллы, бай, күрше , таныш, арзанлы.
Бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр.
1. Переведите на русский язык.
Әни кебек, әти шикелле, көн саен, китап турында, укытучы белән, күпер аркылы, шкаф артында, мәктәп алдында, әби янында, өстәл астында.
Переведите на русский язык.
Мәктәп алдында, агач астында, өстәл өстендә, дустым белән, өй алдында, ишек артында, әни турында, телевизор янында, елга аркылы, синең шикелле.
Закончи предложения, используя слова для справок.
Балык шикелле ... .
Кош шикелле ... .
Бабай шикелле ... .
Әби шикелле ... .
Укытучы шикелле ... .
Илһам Шакиров шикелле ... .
Рудольф Нуриев шикелле ... .
Слова для справок: укыта, пешерә, йөзә, бии, оча, ял итә, җырлый.
Переведите предложения на русский язык.
Әни кебек тырыш буласы килә.
Бабай шикелле акыллы булырга телим.
Әти шикелле төзүче булырга телим.
Без елга аркылы көймә белән чыктык.
Безгә Муса Җәлил турында күп сөйләделәр.
Вова көн саен сәгать җидедә тора.
Переведите предложения на татарский язык.
Мой брат, как и мама, работает в школе.
Я рисую, как папа.
Коля пишет стихи, как поэт.
Он смеётся, как ребёнок.
У Пети рубашка белая, как снег.
Мягкий, как заяц.
Слова, данные в скобках, поставьте в нужной форме.
Өстәл ( ас ) песи йоклый.
Китабыңны киштә ( өс ) куй.
Табын ( ян ) әдәпле бул.
Безгә әниләр ( ал ) җыр җырларга кирәк.
Даша шкаф ( арт ) качты.
Вместо точек поставьте нужные слова.
Трамвайга бабай … кечкенә кыз керделәр.
Кичәдә әни ... шигырь сөйләдем.
Кама ... Чистайга юл юк.
Кама ... яңа күпер салынды.
Мамадыш автобусы көн ... вакытында килә.
Укытучым ... матур сөйләргә телим.
Слова для справок: саен, аша, белән, аркылы, шикелле, турында.
Теркәгечләр.
Переведите предложения на русский язык.
Рәсим бүген мәктәпкә бармады, чөнки ул авырый.
Мин урманга бармадым, чөнки еланнан куркам.
Энебезне балыкка алмадык, чөнки ул кечкенә.
Ул кечкенә, ләкин көчле.
Мин шигырьне өйрәндем, ләкин сөйли алмадым.
Дустым шугалакка килергә тиеш иде, ләкин килмәде.
Переведите предложения на татарский язык.
Книга очень интересная, но дорогая.
Арбуз был большой, но не сладкий.
День был солнечный, но дул сильный ветер.
Я не пошёл в кино, потому что шёл сильный дождь.
Машина остановилась, потому что сломалась.
Меня не взяли в цирк, потому что я не слушался.
Тезмә, кушма, парлы исемнәр.
Письменно ответьте на вопросы.
Кунак бүлмәсендә нишлисез ?
Аш бүлмәсендә нишлисез ?
Йокы бүлмәсендә нишлисез ?
Юыну бүлмәсендә нишлисез ?
Вставьте в предложения подходящие по смыслу слова.
Балалар шугалакта ... шуалар.
Зәңгәр күлдә ... йөзә.
Әбием ... боткасы пешерде.
... дөрес яшәргә тиеш.
Казан – безнең ... .
... чәчәк ата.
... кар көрим.
Слова для справок: аккош, тимераяк, карабодай, башкалабыз, ишегалды, гөлҗимеш, һәркем.
Вставьте в предложения подходящие по смыслу слова.
... кунаклар күп кайтты.
Ләйсән – яшь ... .
Әбиемне ... салдылар.
Марат ... сәгать җидедә тора.
... мәктәпнең беренче катында урнашкан.
Слова для справок: хуҗабикә, һәрвакыт, хастаханә, ашханә, Сабантуй.
Переведите предложения на русский язык.
Женя кулъяулыгын өендә оныткан.
Безнең башкала – Казан.
Көнчыгыштан кояш чыкканны күзәтергә яратам.
Иртән ап-ак кар яуды.
Яңа елга миңа өр-яңа күлмәк сатып алдылар.
Кызым савыт-сабаларны чиста юган.
Переведите предложения на русский язык.
Агыйделнең суы сап-салкын.
Кайвакыт син дәрестә игътибарсыз.
Укучылар һәрвакыт әдәпле булырга тиеш.
Петя җиләк- җимеш җыярга ярата.
Ленаның зәп-зәңгәр күлмәк киясе килә, ләкин андый күлмәк кибеттә юк.
Чыршы бәйрәмендә балалар әйлән-бәйлән уйнадылар.
Переведите предложения на русский язык.
Әнием өстәлгә яңа ашъяулык җәйде.
Даруханә Үзәк тукталышында урнашкан.
Мәктәп китапханәсендә кызыклы китаплар күп.
Көнбатыштан җил исте.
Болында сап-сары чәчәкләр җыйдык.
Язын урман ямь-яшел төскә керде.
Исправьте ошибки в предложениях. Вместо выделенных слов вставьте подходящие по смыслу слова.
Балалар Камада тәрҗемә иттеләр.
Җылы яңгырдан соң, Түбән Кама чыкты.
Җәен Җиңү бәйрәменә ял итәргә бардык.
Хуҗабикәгә авыл хуҗалыгы бик кирәк.
Әтием миңа тәрәзә төбе сатып алды.
Укытучы дәрестә укучыларга җавап бирә.
Мин келәмне тегү машинасы белән чистарттым.
Слова для справок: салават күпере, сорау бирә, Кара диңгез, тузан суырткыч, су коендылар, кер юу машинасы, тегү машинасы.
Җыю саны.
1. Переведите на русский язык.
Икәу, бишәү, дүртәү, алтау, берәү, унау, җидәү, өчәү.
Переведите на татарский язык.
Трое, четверо, двое, шестеро, пятеро, семеро, десятеро.
Переведите на русский язык предложения.
Концертта без бишәү идек.
Урманга кура җиләге җыярга унау бардык.
Сәхнәдә икәү генә җырладык.
Бакчада дүртәү генә эшләдек.
Дачада без өчәү генә идек.
Дустыгыз янына икәү барыгыз.
Шугалакны чистартырга берәү дә килмәде.
Берсутка су коенырга алтау төштек.
