Урок для 7 класса «Производственные и промысловые рыбы»

Биология 7 сынып Сабақ № 42 Күні: 12.02.2016

Сабақтың тақырыбы: Балықтардың кәсіптік маңызы. Кәсіптік балықтардың негізгі топтары: майшабақтар, сетінектер (трескалар), көзауықтар (камбалалар), тұқы балықтар (карптар) т.б. Балықтар байлығын үнемді пайдалану, оларды қорғау және көбейту

Сабақтың мақсаты: Сабақтың соңында оқушылар балықтардың түрлерін біледі, олардың кәсіптік маңызын түсінеді. Алған білімдерін өмірдегі қажеттіліктеріне тиімді қолдана алатын болады.

Күтілетін нәтижелер: (Блум таксономиясы бойынша төменгі деңгейлері)

Білу: Балықтардың түрлерін білемін

Түсіну: Балықтардың кәсіби маңыздылығын түсінемін

Қолдану: Сабақта танысқан балықтар түрлері туралы ақпаратты өмірде тиімді қолдана аламын.

Әдіс-тәсілдер: Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер: диалог.Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету: Сызбалар, кластер. АКТ: Слайд. Талантты және дарынды балаларды оқыту: Синквейн құру. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу: Ойды еркін жеткізу. Оқытудағы басқару және көшбасшылық: Өз бетімен жұмыс істеу

Ресурстар: Интерактивті тақта, түрлі түсті қарындаш, А3 форматты қағаз, оқулық.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Сәлемдесу.

Ұйымдастыру. Психологиялық ахуал орнату (Әр елдің сәлемдесуі. Тибетте – тілін шығарып сәлемдеседі, Замбезияда – алақандарын шапалақтап отырып-тұрады, Жапондықтар – бас иіп сәлем береді, Иранда бір-бірінің қолын алып сәлем береді де өң қолын жүрек түсына қояды. Ал барлық елдерде, әлемде ең түсінікті сәлемдесу ол КҮЛІМДЕУ. Бір-бірімізге күлімдеп қарап отырайық. )

Сабақ барысымен таныстыру.

Балалардың назарын сабаққа шоғырландыру

Сәлемдесу

Өздерін ретке келтіру

Топқа бөліну (бұрынғы топтар)

Кітап құралдарын, дәптерлерін, қалам қарындаштарын дайындыққа келтіру

ІІ.Сабақтың негізгі бөлімі.

Блум таксономиясы

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Жұмыс түрі

Білу

Негізгі түсінікті қалыптастыру, нені білетінін кім? Не? Қалай? Деген сұрақтарға жауап бере отырып, үй тапсырмасы туралы не білетіндігін білу.

1.Үй жұмысын тексеру: тест (5 мин+2 мин)

1. Саусаққанатты балық.

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

2. Балықтар қандай кластарға бөлінеді:

А) балықтар; Б) омыртқалылар; В) сүйекті, шеміршекті; Г) желілілер;

3. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі:

А) алып акула; Б) сұр акула; В) балғабас акула; Г) бекіре;

4. Уылдырығы өте құнды балық:

А) латимерия; Б) майшабақ; В) тұқы тәрізділер; Г) бекірелер;

5.Балықтарды зерттейтін ғылым саласы?

А) анатомия; Б) биология; В) энтомология;

Г) ихтиология;

6. Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған:

А) Акула; Б) Скат; В) Аратұмсық; Г) Аққайран;

7. Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды.

А) Жүрегі, қан тамырлары; Б) торсылдағы;

В) Өкпе, желбезек; Г) Жұтқыншақ, өңеш;

8. Латимерия ең алғаш қай жылы табылған?

А) 1938; Б)1930; В)1940; Г)1950;

9. Скаттардың ең ірі түрін ата:

А) шоқыр; Б) манта; В) түлкібалық;

Г) албырт;

10. Ең иісшіл балық:

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

Жауабы: 1-в, 2-в, 3-б, 4-г, 5-г, 6-а, 7-б,

8-а, 9-б, 10-а.

Бағалау: 9-10 бал – «5», 8-6 бал – «4»,

5-3 бал - «3», 2-0 бал – «2».

1.Оқушылар сұрақтарға жауап береді.

Топ басшылары өз топтарынан орындалған тест тапсрымаларын жинап алып, басқа топтармен ауыстырып бір-бірін тексеріп, тақтадағы бағалау критерийлері бойынша бағалайды.

Жеке жұмыс

Түсіну

Кім? Не? Қалай? Қашан?

1) Параграф 52 252-254 беттерді оқиды (5 мин)

2)Жұптасып –ойлан- бөліс әдісі.

Қазақстанда 180 – дей балықтар түрі тіршілік етеді. Оның 16 түрі сирек кездесетіндіктен Қызыл Кітапқа тіркелген.

Маңызы: — Қара, қызыл икра алу

- “Балық майы” емге пайдаланады.

- Тағамдық маңызы зор, түрлі дәрумендерге бай ,теңіз тағамдарының

85 %-зын құрайды

- Сәндік үшін өсіру “Аквариум балығы”

- Демалыс кешендерінде мысалы “Думан”

- Қаңқасынан түрлі сувинерлер жасалады

1)Мәтінді оқиды.

2)Оқушылар тапсырманы орындау барысында талдайды

Жеке, топтық жұмыс

Қолдану

Қалай? Қашан? Қайда?

1)Топтарға тақырып бойынша сұрақтар беру (топ басшылары сұрақтарды келіп алады) Топтар кластер құрастырады (5 мин)

І топ: Балықтардың кәсіптік маңызы (Витамин, қоректік ұн, тыңайтқыштық түктер, дәрілік шипа. Балықтағы амин қышқылдары адам ағзасына сіңімді. Бұл қышқылдардың құрамында ағзаға аса пайдалы метионин көп;

–бауыр ауруларының алдын алады;

–балық нәруыздар бой өсіруге ықпал ететін лизин қышқылы да мол;

–балық майының құрамында А және Д дәрумені көп. Сондай-ақ, омега-3 қышқылдары да бар.

–балық өнімдерінен жасалған тағамдар ас қорыту бездерінің жұмысын жақсартады;

–балық құрамында иод, фтор, мыс, кобальт секілді химиялық элементтер бар.)

ІІ топ: Балықтың медицинада пайдасы: (Балық еті – адам ағзасы үшін пайдалы тағамдардың бірі. Оның құрамында адамға аса қажетті белок, май, дәрумен, протеиндер, көптеген минералды заттар бар. Ал сүйегімен жейтін майшабақ, арқан (лосось) балықтарында фосфор және фтор көп мөлшерде кездеседі. Кальций сүйекті қатайтса, фосфор ағзаның атқаратын барлық қызметіне қатысады –балықтан жасалған тағамдар жүрек жұмысын жақсартуға көмектеседі)

ІІІ топ: Кәсіптік балықтар түрлері. Балықтар байлығын үнемді пайдалану, оларды қорғау және көбейту. Майшабақтар, сетінектер (трескалар), көзауықтар (камбалалар), тұқы балықтар (карптар). Судың тазалық мәселесін шешу. Химиялық өндіріс орындарының лас қалдықтарды суға төгу мәселесі. Браконьерлік. (балықты дұрыс ауламау). Балық майшабақтарын жасанды жолмен көбейтіп, көлдермен өзендерег жіберу

ІҮ топ: Балықтан қандай тағамдар жасауға болады? Балықтан сорпа жасап, қуырып, бұқтырып та түрлі ас жасауға болады. Ал қызыл балықтардың, қара кета балығының уылдырығы ең таңдаулы тағамның қатарына жатады. Балық етін тұздап кептіріп, шикідей жеуге де жарамды.

2)Оқушыларға сұрақ құрастыруға беру (3мин)

1)Оқушылар флипчартта кластер құрады (5 мин)

2)Кластер қорғау (2 мин)

3)Топта әр оқушы 1 сұрақтан даярлайды (3 мин)

4)Топтар бір-біріне сұрақ қояды

Топтық жұмыс

Талдау

Неге? Қандай? Себебеі не болып табылады? Қорытынды үшін не дәлел? ...себебі қандай?

Бүгінгі тақырып бойынша не түсіндік? Қандай қорытынды жасай алдыңдар?

Оқушылар жеке жауап береді
 

Топтық, жеке жұмыс

Жинақтау

...не болады? Алынған ақпарат негізінде қандй қорытынды жасадым?

Синквейн. 5 жолды өлең құру

«Балықтардың кәсіптік маңызы.»

1. Не? (Балықтардың кәсіптік маңызы)
2. Қандай? (Әртүрлі, пайдалы)
3. Не істейді? (ауысады, өзгереді, құбылады)
4. Сөйлем, сөз тіркесі (Қазақстанда балықтар көп)
5. Синоним. (Балықтардың адам өмірінде қажет)

5 жолды өлең құрады

Топтық жұмыс

Бағалау

Неліктен? Не себепті?

«Венн диаграмасында» өткен тақырыппен бүгінгі тақырыпты салыстыру

3 оқушы тақтаға шығып «Венн диаграммасын» толтырады

Жеке жұмыс

ІІІ. Кері байланыс: «Білім ағашы»Не үйрендім? Не үйренгім

Сабаққа деген көзқарастарын білдіру.

IV. Ұйге тапсырма: «Балықтардың кәсіптік маңызы. Кәсіптік балықтардың негізгі топтары: майшабақтар, сетінектер (трескалар), көзауықтар (камбалалар), тұқы балықтар (карптар) т.б. Балықтар байлығын үнемді пайдалану, оларды қорғау және көбейту

Күнделіктеріне жазу.

V. Оқушыларды бағалау: Формативті бағалау: ауызша мадақтау.

Жиынтық бағалау: Мұғалімнің қорытынды бағасы

Бағаларын қүнделіктеріне қою.

1. Саусаққанатты балық.

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

2. Балықтар қандай кластарға бөлінеді:

А) балықтар; Б) омыртқалылар; В) сүйекті, шеміршекті; Г) желілілер;

3. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі:

А) алып акула; Б) сұр акула; В) балғабас акула;

Г) бекіре;

4. Уылдырығы өте құнды балық:

А) латимерия; Б) майшабақ; В) тұқы тәрізділер;

Г) бекірелер;

5.Балықтарды зерттейтін ғылым саласы?

А) анатомия; Б) биология; В) энтомология;

Г) ихтиология;

6. Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған:

А) Акула; Б) Скат; В) Аратұмсық; Г) Аққайран;

7. Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды.

А) Жүрегі, қан тамырлары; Б) торсылдағы; В) Өкпе, желбезек; Г) Жұтқыншақ, өңеш;

8. Латимерия ең алғаш қай жылы табылған?

А) 1938; Б)1930; В)1940; Г)1950;

9. Скаттардың ең ірі түрін ата:

А) шоқыр; Б) манта; В) түлкібалық;

Г) албырт;

10. Ең иісшіл балық:

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

1. Саусаққанатты балық.

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

2. Балықтар қандай кластарға бөлінеді:

А) балықтар; Б) омыртқалылар; В) сүйекті, шеміршекті; Г) желілілер;

3. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі:

А) алып акула; Б) сұр акула; В) балғабас акула;

Г) бекіре;

4. Уылдырығы өте құнды балық:

А) латимерия; Б) майшабақ; В) тұқы тәрізділер;

Г) бекірелер;

5.Балықтарды зерттейтін ғылым саласы?

А) анатомия; Б) биология; В) энтомология;

Г) ихтиология;

6. Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған:

А) Акула; Б) Скат; В) Аратұмсық; Г) Аққайран;

7. Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды.

А) Жүрегі, қан тамырлары; Б) торсылдағы; В) Өкпе, желбезек; Г) Жұтқыншақ, өңеш;

8. Латимерия ең алғаш қай жылы табылған?

А) 1938; Б)1930; В)1940; Г)1950;

9. Скаттардың ең ірі түрін ата:

А) шоқыр; Б) манта; В) түлкібалық;

Г) албырт;

10. Ең иісшіл балық:

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

1. Саусаққанатты балық.

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

2. Балықтар қандай кластарға бөлінеді:

А) балықтар; Б) омыртқалылар; В) сүйекті, шеміршекті; Г) желілілер;

3. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі:

А) алып акула; Б) сұр акула; В) балғабас акула;

Г) бекіре;

4. Уылдырығы өте құнды балық:

А) латимерия; Б) майшабақ; В) тұқы тәрізділер;

Г) бекірелер;

5.Балықтарды зерттейтін ғылым саласы?

А) анатомия; Б) биология; В) энтомология;

Г) ихтиология;

6. Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған:

А) Акула; Б) Скат; В) Аратұмсық; Г) Аққайран;

7. Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды.

А) Жүрегі, қан тамырлары; Б) торсылдағы; В) Өкпе, желбезек; Г) Жұтқыншақ, өңеш;

8. Латимерия ең алғаш қай жылы табылған?

А) 1938; Б)1930; В)1940; Г)1950;

9. Скаттардың ең ірі түрін ата:

А) шоқыр; Б) манта; В) түлкібалық;

Г) албырт;

10. Ең иісшіл балық:

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

1. Саусаққанатты балық.

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

2. Балықтар қандай кластарға бөлінеді:

А) балықтар; Б) омыртқалылар; В) сүйекті, шеміршекті; Г) желілілер;

3. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі:

А) алып акула; Б) сұр акула; В) балғабас акула;

Г) бекіре;

4. Уылдырығы өте құнды балық:

А) латимерия; Б) майшабақ; В) тұқы тәрізділер;

Г) бекірелер;

5.Балықтарды зерттейтін ғылым саласы?

А) анатомия; Б) биология; В) энтомология;

Г) ихтиология;

6. Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған:

А) Акула; Б) Скат; В) Аратұмсық; Г) Аққайран;

7. Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды.

А) Жүрегі, қан тамырлары; Б) торсылдағы; В) Өкпе, желбезек; Г) Жұтқыншақ, өңеш;

8. Латимерия ең алғаш қай жылы табылған?

А) 1938; Б)1930; В)1940; Г)1950;

9. Скаттардың ең ірі түрін ата:

А) шоқыр; Б) манта; В) түлкібалық;

Г) албырт;

10. Ең иісшіл балық:

А) акула; Б) бекіре; В) латимерия; Г) скат;

І топ: Балықтардың кәсіптік маңызы.

ІІ топ: Балықтың медицинада пайдасы:

ІІІ топ: Кәсіптік балықтар түрлері. Балықтар байлығын үнемді пайдалану, оларды қорғау және көбейту.

ІҮ топ: Балықтан қандай тағамдар жасауға болады?

Мадияр

Мадияр

Ержан

Ислам

Аяжан

Қожахмет

Бахтияр

Камила

Даяна

Жүрсін

Дамира

Темірлан

Шынғыс

Рустам

Рахиля

Әділхан

Мерей

Ильяс

Шынғысхан

Асанәлі

Айымжан

Рамазан

Мадияр

Мадияр

Ержан

Ислам

Аяжан

Қожахмет

Бахтияр

Камила

Даяна

Жүрсін

Дамира

Темірлан

Шынғыс

Рустам

Рахиля

Әділхан

Мерей

Ильяс

Шынғысхан

Асанәлі

Айымжан

Рамазан

1

2

3

4

Тапсырма №1

Балық ерте замандардан бері адам баласының ең құнды тағамдарының бірі болып табылады. Оның құрамында қандағы майды азайтатын, қан қысымын реттейтін, диабеттің алдын алатын және бас аурулары мен артрит кезіндегі ауырсынуды басатын заттар бар. Майлы балық және кит пен итбалық етін жиі қолданатын эскимостардың жүрек ауруларына мүлдем шалдықпайтындығы белгілі.

Тапсырма: Мұндай теңіз мақұлықтарының етіндегі омега-3 май қышқылы қанды сұйылтатындықтан қанұйығы болмайды, осындай қышқылдың 1 грамын күн сайын қабылдау жүрек-қан тамыр ауруларының қаупін 40 пайызға азайтады.

Сұрақ: Бұл айтылған сөз қаншалықты шындыққа жақын.

Тапсырма №2

Балық өңдеу – балықты сақтау және балықтан дайын өнім алу жұмыстарының жиынтығы. Өңделген балықтың дәмдік, тағамдық қасиеттері жақсарады, сақтау мерзімі ұзарады әрі тасымалдауға да қолайлы болады. Балық өңдеудің кең тараған әдісі – оны тоңазыту, суықта сақтау және мұз етіп қатыру. Балықты тоңазыту үшін көбіне мұз қолданылады, контейнердің ішіне балықтарды қаз-қатарымен қойып, арасына ұсақталған мұз (балық массасының 30 – 40%-ы) салады. Тоңазытылған балықтың дене температурасы –1 – 50С болады

Сұрақ: Мұндай күйде балықты неше тәулік сақтауға болады?

А. 8-11 тәлік Ә. 5-9 тәулік

Б. 10-15 тәулік В.11-19 тәулік

3 тапсырма

Акула өте жыртқы шеміршектілер класына жататын балық. Акуланың тісі өте қауіпті, оның аузына ілінге жемтік кете алмайды екен. Олардың тістері өтек мықты әрі берік орналасқан.

Сұрақ: акуланың тісі неше күн сайын ауысып тұрады?