4-се класта әҙәби уҡыуҙан дәрес өлгөһө. Тема «Ноғман Мусин. Мәңге йәшеллек»

Класс: 4

Предмет: әҙәби уҡыу

Тема: Ноғман Мусин “Мәңге йәшеллек”

Маҡсат: әҫәрҙең төп фекерен асыҡларға өйрәтеү;

бәйләнешле һөйләм телмәрен байытыу,текст тураһында белемде тулыландырыу, аңлап уҡыу күнекмәләре формалаштырыу;

хәтерҙе, фекерләүҙе үҫтереү; тәбиғәткә һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Предмет буйынса һөҙөмтәләр: яңы мәғлүмәттәр туплауҙа уҡыу ҡулланмаһы менән

һәм интернет селтәрендә эшләй белеү; йүгерек уҡыу, логик фекерләүҙе үҫтереү,

ижади һәләттәр асыу.

Төп төшөнсәләр: экология,тәбиғәт байлығы, халыҡтар дуҫлығы

Эш төрҙәре: фронталь, индивидуаль, төркөмдәрҙә эш, парҙарҙа эш

Уҡыу ҡулланмаһы:: Толомбаев Х.А. Башҡорт теле:Рус мәктәптәренең 4-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек.-Өфө: Китап,2011, 17-19-сы бит

Йыһазландырыу: уҡытыусының шәхси сайтында вертуаль таҡта “Ноғман Мусин”, презентация Power Point ,интерактив мультимедиа күнегеү,электрон дәреслек

Предмет-ара бәйләнеш: рус теле, литературное чтение, тирә-яҡ мөхит, йыр

Дәрес этабы

Уҡытыусы эшмәкәрлеге

Уҡыусы эшмәкәрлеге

Универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

I. Ойоштороу. Эшкә ҡыҙыҡһыныу тыуҙырыу

Маҡсат: дәрес эшмәкәрлегенә инеп китеү өсөн шарттар тыуҙырыу.

-Һаумыһығыҙ,

уҡыусылар!

Артикуляцион күнегеү.

ға-ға-ға – әйҙә киттек урманға,

ға-ға-ға-ға-матур ҡоштар ҡарарға.

Тәбиғәткә һоҡланайыҡ,

Һәм таҡтаға ҡарайыҡ.

Инеш әңгәмә.

Урамда матур көҙ көнө.

Ниндәй матур ҙа,моңһоу ҙа был миҙгел. Көҙ шулай уҡ үҫтерелгән уңышты барлау,уны йыйыу, йомғаҡ яһау мәле. Беҙ ҙә һеҙҙең менән тырышып эшләнек һәм бөгөн белемдәребеҙҙе тикшереү мәле етте. Һеҙҙең алдығыҙҙа маршрут биттәре ята.

(Маршрут битен ҡушымтала ҡарай алаһығыҙ)

Дәрес барышында һәр бер үтәгән биремегеҙ өсөн үҙегеҙгә баһа ҡуйып барасаҡһығыҙ. Дәрес аҙағында кемдең уңышы бай икәнлеген асыҡларбыҙ. Һеҙҙең баһа-емештәрегеҙ үҙегеҙ өсөн, минең өсөн, ата-әсәләрегеҙ өсөн ҡыуаныслы булыуына ышанам. Беҙ һеҙҙең менән үткән дәрестә М.Ғәлиҙең “Әйтеп бирсе” шиғыры менән танышҡайныҡ. Хәҙер һүҙлек диктанты үткәрәйек. Ошо шиғырҙа булған һүҙҙәрҙең русса тәржемәһен яҙырға тейешһегеҙ.

Моң,маҡтау,һүрән,бушҡа,кәкүк,

урман,ҡыр,тормош,

ғүмер.

Таҡтала дөрөҫ яуап сыға.

Уҡыусылар хор менән ҡабатлайҙар.

Уҡыусылар таҡтаға ҡарап үҙҙәренең яуаптарын тикшерәләр һәм маршрут картаһында баһа ҡуялар.

9 дөрөҫ яуап- 9 балл һ.б.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрле

ге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

II. Актуалләштереү. Яңы материаллы үҙләштереүгә мохтажлыҡ тыуҙырыу.

Маҡсат: элек үҙләштергән белемдәрҙе үҙ аллы иҫкә төшөрөү мөмкинлеге булдырыу

- Уҡыусылар,нимә ул текст?

-Ошо һүҙҙәрҙе текст тип әйтеп буламы?

Һеҙҙең алдығыҙҙа һөйләмдәр яҙылған ҡағыҙ һәм туҡыма киҫәге ята. Ошолар араһында берәй бәйләнеш күрәһегеҙме?

–Туҡыма-ткань.Предприятие, где ткут ткани называют текстильными. Туҡыма бер-береһенә бәйләнгән ваҡ ептәрҙән тора. Әгәр берәй епте һүтеп алһаң, туҡыманың сифаты насарая. Текст та бер-береһенә бәйләнгән һөйләмдәрҙән тора. Әгәр берәй һөйләмде үҙ урынына ҡуймаһаҡ, текстың мәғәнәһе боҙола.

Алдығыҙҙа ятҡан ҡағыҙҙағы һөйләмдәргә иғтибар итегеҙ. Быны текст тип атап буламы? Текст килеп сыҡһын өсөн нимә эшләргә кәрәк? Был текст ниндәй темаға ҡарай? Карточкаларҙа билдәләү.

1)Уның иң ҡәҙерле тәбиғәт байлыҡтарының береһе — урман. 2)Башҡортостан тәбиғәте бик бай. 3)Үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһы ла күп төрлө.

4)Иң күп таралған ағастарҙан ҡайын, уҫаҡ, йүкә, ҡарағай, имән, саған һанала.

(Дөрөҫ яуап таҡтала сыға)

Уҡытыусы һүҙе.

Башҡортостаныбыҙҙа һәр миҙгелдең үҙ матурлығы, үҙ төҫө бар. Күп шағирҙар, рәссамдар Республикабыҙҙың тәбиғәтен данлап үҙ ижад емештәрен тыуҙырған. Тәбиғәт тураһында ижад иткән шағирҙарҙан кемдәрҙе беләһегеҙ?

–Эйе, уҡыусылар. Бөгөн тағы кемдең ижады менән танышырбыҙ? Хәҙер һүҙҙе Регинаға бирәйек.

Электрон дәреслектән эш.

Уҡыусылар яуап бирә.

Уҡыусылар икеһе лә аҡ төҫтә икәнлеген әйтә. Улар менән бергәләп текст нимә икәнлеген асыҡлау.

Парҙарҙа эш.

Карточкаларҙа бирелгән һөйләмдәрҙән текст төҙөү.

Маршрут ҡағыҙында парҙарҙа тикшереү.

1)Башҡортостан тәбиғәте бик бай.

2)Уның иң ҡәҙерле тәбиғәт байлыҡтарының береһе — урман.

3) Иң күп таралған ағастарҙан ҡайын, уҫаҡ, йүкә, ҡарағай, имән, саған һанала.

4)Үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһы ла күп төрлө.

Уҡыусылар М.Кәрим, А.Игебаев, К.Кинйәбулатова

Һ.б. иҫтәренә төшөрәләр.1-2 уҡыусынан шиғыр ҙа һөйләтелә.

Регина Н.Мусиндың ижады һәм тормош юлы менән ҡыҫҡаса таныштыра.

(Был ваҡытта экранда яҙыусының ижады буйынса буктрейлер күрһәтелә)

Башҡорт әҙәбиәтенән электрон дәреслектән Н.Мусин тураһында видео ҡарау

Коммуникатив универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Башҡаларҙың телмәрен ишетеү һәм тыңлау .

Үҙ фекереңә ышандыра белеү.

Башҡаларға аңлайышлы һөйләй белеү.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү.

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрле

ге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

III. Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыу.

Маҡсат: яңы белемде үҙләштереүҙе ойоштороу;

дәрестең темаһын, маҡсатын билдәләй белеү.

Уҡытыусы.

Шулай итеп, дәресебеҙҙең темаһын асыҡлайыҡ.

Хәҙер дәфтәрегеҙҙе асығыҙ ҙа бөгөнгө числоны һәм теманы яҙып ҡуйығыҙ.

Егерменсе октябрь.

Класс эше.

Ноғман Мусин Мәңге йәшеллек.

Үҙегеҙгә ниндәй маҡсат ҡуйырһығыҙ? Әҙәби уҡыу дәрестәренең маҡсаты ниндәй?

(Уҡытыусы сайтында веб-режимда вертуаль таҡта)

Теманы бергәләп асыҡлау.

Аңлап, тасуири уҡырға өйрәнергә, уҡыған буйынса үҙ фекереңде әйтә белергә, иптәштәреңдең фекерҙәрен тыңлай белергә, урмандарҙың файҙаһы тураһында күберәк белергә, уларҙы һаҡлау, яҡлау кәрәклеген төшөнөргә кәрәк.

Вертуаль таҡтаға иғтибар итеү.

Унда Ноғман Мусин менән әңгәмә,

уның тормош юлы буйынса коллаборатив викторина тәҡдим ителә.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү.

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

IV.Танып-белеү эшмәкәрлеге. Уҡыу мәсьәләһен сисеү.

Маҡсат: күҙаллау булдырыуҙа ярҙам итеү;

миҫалдар килтереп раҫлай белеү.

Әҫәрҙең исеме менән танышыу.

Проблемалы һорау.

Нисек уйлайһығыҙ әҫәр нимә тураһында булыр икән?

1.Әҙәби әҫәрҙе беренсе ҡабат уҡыу

Уҡытыусының өлгөлө уҡыуы.

Һүҙлек эше үткәреү.

Был һүҙҙәрҙең мәғәнәләренә бергәләп төшөнөү. Улар менән һүҙбәйләнештәр, ябай һөйләмдәр төҙөү.

2.Һорау-яуап алымы

-Был әҫәрҙе нимә тип уйлайһығыҙ?

-Ни өсөн?

- Ваҡиға ҡасан булған?

-Хан ниндәй тормошта йәшәгән?

-Ул ниндәй теләк теләгән? Һеҙ хандың фарманы менән килешәһегеҙме?

-Хандың теләге үтәлгәнме?

-Был хәл халыҡҡа нимә алып килгән?

-Кем ул аҡһаҡал?Ул ниндәй кәңәш биргән?

-Әкиәттә урман тормошо кемдең тормошо менән сағыштырыла?

Уҡыу ҡулланмаһының 17-се битен асыу.

Уҡыусыларҙың яуаптары тыңлана.

Урман тураһында

Ағастар тураһында.

Тәбиғәт тураһында.

Яңы һүҙҙәр менән танышыу.

әүәл-давно

ҡөҙрәт-көс

ожмах-рай

фарман-бойороҡ

һарай-дворец

әжәл-смерть

Әкиәт.

Әүәлге замандарҙа хандарҙың ханы бер уҫал кеше йәшәгән,-тип башлана.

-Хан бик бай тормошта йәшәгән.

-Хан бөтә ерендә лә тик ҡарағайҙар һәм шыршылар ғына үҫеүен теләгән.

-Хандың теләге үтәлгән.

-Хан үҙе лә, халҡы ла ауырый башлаған.

-Аҡһаҡал –ил олатайы. Ул яңынан ағастарҙы ултыртыуҙы һораған.

-Бер генә халыҡтан торған илдең,бер генә иш ағастан торған урмандың ни йәме! Бер халыҡ икенсеһен байыта, бер төрлө ағас тамыры икенсеһенә йәшәү һуты өрә.

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

Уҡығанды анализлау.

Ял минуты

Ял минуты

Ел иҫә, иҫә, иҫә,

Ағастарҙы һелкетә.

Ел тыма, тыма, тыма,

Япраҡ йоҡоға тала.

Ә ағастар үҫә, үҫә.

Төрлө хәрәкәттәр ярҙамында ял минуты.

V. Яңы белемдәрҙе нығытыу, үҙ аллы

ҡуллана белеү

Маҡсат:

яңы белемдәрҙе уҡыу ҡулланмаһы һәм өҫтәмә әҙәбиәт ҡулланып камиллаштырыу.

Ижади минут

1)Тексты эстән шыбырлап уҡыу.

2)Әҫәрҙән таҡталағы рәсемгә тура килгән юлдарҙы табып уҡығыҙ.

3)Хандың, аҡһаҡалдың һүҙҙәрен табып уҡып күрһәтеү.

-Әкиәттә төп фекер ниндәй юлдарҙа бирелгән тип уйлайһығыҙ?

-Әкиәттәге ваҡиға ҡайҙа булған тип уйлайһығыҙ?

-Быны ниндәй һүҙҙәр менән иҫбатлар инегеҙ?

-Тәбиғәтте һаҡларға кәрәкме? Һеҙ быны нисек эшләйһегеҙ?

Дәфтәрҙә эш.

2)Башҡортостанда төрлө милләт дуҫ, татыу йәшәүе, тыуған ерҙең тәбиғәтен һаҡлауҙары тураһында әңгәмә ҡороу.

Халыҡтар дуҫлығына бәйләп,

2017 йыл - Рәсәйҙә Экология йылы, Башҡортостан Республикаһында Экология һәм айырыуса һаҡланған тәбиғәт биләмәләре йылы тип иғлан ителеүе тураһында ҡыҫҡаса белешмә бирелә.

3)Синквейн төҙөү.

4)Уҡытыусының шәхси сайтында “Иғтибарлы бул!”интерактив мультимедиа күнегеү эшләү.

1)Уҡыусылар эстән уҡып сығалалар.

2)Хандың,аҡһаҡалдың һүҙҙәрен уҡыйҙар.

3)Аҡһаҡалдың һүҙҙәрендә бирелгән.

Башҡортостанда.

-Аҡһаҡал,мулла,

суҡмар, һөңгө, уҡ.

Уҡыусыларҙың яуаптары тыңлана.

Дәфтәрҙә яҙыу.

Башҡортостан –дуҫлыҡ иле,

Һәр бер милләт уның гөлө.

Урман.

Йәшел,ҡуйы.

Туйындыра,ашата,йылыта.

Халыҡтың йәшәү сығанағы.

Сәләмәтлек.

Текстан бер өлөш тәҡдим ителә.Төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе өҫтәп, компьютерҙа тексты дөрөҫләп яҙалар.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү .

Коммуникатив универсаль

уҡыу эшмәкәрлеге:

башҡаларҙың телмәрен ишетеү һәм тыңлау ;

үҙ фекереңә ышандыра белеү.

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү .

Ял минуты

Хәҙер күҙҙәрегеҙҙе йомоғоҙ ҙа үҙегеҙҙе урманда тип хис итегеҙ. Һеҙгә рәхәт. Йомшаҡ ел битегеҙҙе иркәләй. Ҡоштар һайрай.

(көй ишетелә)

“Сюрприз “ алымы.

Күҙҙәрегеҙҙе асығыҙ. Һеҙ таҡтала нимә һәм кемдәрҙе күрәһегеҙ?

Уҡыусылар ял итәләр.

Төркөмдәрҙә эш.

Сюжетлы рәсем буйынса эш.

Рәсемдә урман буйҙарын сүптән таҙартыусы балалар һүрәтләгән. Балаларға исемдәр бирәйек.

Һөйләмдәр төҙөү, бер нисә һөйләмде таҡтала яҙыу.

Һөйләмдәге һүҙҙәргә һорау биреү.

Бергәләп һығымта сығарыу.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Үҙ фекереңде дөрөҫ әйтә белеү.

Төркөмдәрҙә эшләй белеү.

Үҙ фекереңде раҫлай белеү

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге

Тейешле мәғлүмәтте табыу һәм айырып ала белеү.

Төрлө рәүештә бирелгән мәғлүмәтте ҡабул итеү һәм аңлау.

VIII. Рефлексия. Уҡыу эшмәкәрлегенә йомғаҡ.

Маҡсат: дәрестәге эшмәкәрлекте анализлау, белемдәрҙе баһалау һәм киләсәккә билдәләү; үҙ фекереңде дәлилләү, дәрестә алған белемдәрҙең әһәмиәтен аңлау, уларҙы киләсәктә ҡуллана белеү.

Баһалау.

Дәрес һеҙгә оҡшанымы?

Бигерәк тә нимә ҡыҙыҡлы булды?

Ниндәй яңылыҡ белдегеҙ?

Уҡытыусы һүҙе.

-Тәбиғәттә һәр нимә йәнле ул. Хәҙер бына кескәй генә хикәйә тыңлайыҡ.

Эмпатия алымы менән кескәй хикәйә.

“Мин-Ер-әсә. Миндә бер халыҡ икенсеһен байыта, бер төрлө ағас тамыры икенсеһенә йәшәү һуты өрә. Шуға ла миндә төрлө милләт халҡы дуҫ, татыу йәшәй”

Башҡортостан Республикаһы Конституцияһының 2-cе бүлегендә 61-се cтатьяла ошондай юлдар бар:

“Башҡортостан Республикаһында һәр кем тирә-яҡ мөхитте , хайуандар һәм үҫемлектәр донъяһын һаҡларға, тәбиғәт байлыҡтарына һаҡсыл ҡарарға бурыслы”.

Беҙ ҙә һеҙҙең менән бар тирә-яғыбыҙға һаҡсыл ҡарарға бурыслыбыҙ.

-Матур яуаптарығыҙ, төплө фекерҙәрегеҙ өсөн рәхмәт.

Уҡытыусы уҡыусыларҙың баһаларын электрон журналға ҡуя.

-Уҡыусылар Ноғман Мусин менән танышыуҙарын,

тәбиғәттә бөтә нимә лә бер-береһе менән бәйле булыуын, тәбиғәтте һаҡларға, яҡларға кәрәклекте әйтәләр.

Уҡыусылар маршрут битәрендә үҙҙәренең балдарын һанайҙар, үҙ эштәренә баһа ҡуялар.

Шәхсән универсаль уҡыу эшмәкәрлеге: үҙ уңыштарың / уңышһыҙлыҡтарыңдың сәбәптәрен асыҡлау

Танып-белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге:

Регулятив универсаль уҡыу эшмәкәрлеге: үҙ эшмәкәрлегеңде контролгә алыу.

Коммуникатив универсаль

уҡыу эшмәкәрлеге:

башҡаларҙың телмәрен ишетеү һәм тыңлау ;

үҙ фекереңә ышандыра белеү.

IX. Өй эше

Маҡсат: өй эшен хәбәр итеү, уны башҡарыу ысулын аңлатыу

Тексты тасуири уҡып килергә.

Һүрәт төшөрөргә.

“Мин-ағас” темаһына эмпатия алымы менән кескәй хикәйә төҙөргә.

Өй эшен яҙып алалар

Һүҙлек диктанты

Текст төҙө

Һөйләмдәр төҙө

“Иғтибарлы бул!”

Ижади эш

Бөтәһе

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

8

7

6

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

35

Материалды үҙләштереү кимәле