Кильмухаметова Лилия Мансуровна

Дәрес эшкәртмәсе «Күңелемә якын син, туган як»

Победитель педагогического конкурса ‒ II Всероссийский конкурс для учителей татарского языка и литературы на лучшую методическую разработку «Мультимедиа-урок»

Материал опубликован 2 March 2018

Пояснительная записка к презентации

Дәреснең темасы: Күңелемә якын син, туган як.

Укытучы:

Кильмухаметова Лилия Мансуровна, 1-нче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Дәреснең максаты:

туган якның матурлыкларын күрергә һәм аны бәяләргә өйрәтү;

укучыларның сәнгатьле уку һәм иҗади фикерләүгә сәләтләрен үстерү;

туган төбәктә яшәүче халыкка карата мәхәббәт хисләре тәрбияләү.

Җиһаз: Табигать күренеше сурәтләнгән картиналар, магнитофон, татар әдипләре китапларыннан күргәзмә, компьютер, экран, презентация .

Дәрес барышы:

Оештыру.

Укытучы:

Һәркемгә дә шулай якын микән,

Туган якның болын, үрләре.

Үрләрдәге каен кызларының

Чәчен тарап искән җилләре.

Кайсы юлдан гына атламасам да,

Илтә алар мине Рәдүткә.

Мең шатлыгым арта күңелемдә,

Туфрагыңа аяк баскач та.

Актуальләштерү.

Укытучы:

Туган җир, туган як, туган авыл....Һәркем өчен изге, газиз, кадерле ул. Безнең һәрберебезнең газиз туган йорты, туган авылы бар. Һәр авылның үзенә генә хас, кабатланмас, истәлекле урыннары, горурланырлык күренекле шәхесләре була. Туган төбәгебезнең һәр агачы, һәр сукмагы, һәр кешесе безгә таныш, якын.

Туган авыл, туган як темасы – язучылар һәм шагыйрьләр өчен дә мәңгелек тема. Туган ягыбызның гүзәл табигате кешегә яшәү өчен көч, дәрт бирсә,шагыйрьләргә илһам, иҗатларына ямҗ өсти. Һәр язучының, һәр шагыйрьнең әсәрендә туган як, якты образ булып, иҗатының буеннан буена сызылып бара.

Безнең авыл да күренекле шәхесләргә бай.Югыйсә:

Таш өстендә гөлләр үстерердәй

Кешеләрең синең, Рәдүткәй! – дип җырланмас иде.

Бу дәрестә без туган ягыбызга, аның гүзәл табигатенә, күренекле якташ шәхесләренә багышлап, дан җырларбыз һәм дәрес азагында “Күңелемә якын син, туган як» исемле альманах бастырып чыгарырбыз.

Tatar is a state language of Tatarstan. Kazan is the capital of this republic. Every year a lot of people visit this city. Today we will make an excursion to this beautiful city. I think you will get much new information and have a nice time. Welcome to Kazan!

Төп өлеш.

1) Кадерле укучылар, безнең телебез - матур, күркәм тел. Әгәр милләтнең теле кулланылмый башласа, ул юкка чыга. Моның өчен сугыш та, кан кою да кирәкми.Телең бетердең дисәң исә, үз халлының әдәбияты да, мәдәнияте дә, гореф гадәтләре дә бетә. Безнең бурыч – телебезне саклап калу.

Everybody knows G.Tukai’s poem “My native language”.

Oh, my language, native language,

You are my soul and you are my heart!

Many things I have learnt in his life

Through this language, through my blood.

Проект « Туган телем – иркә гөлем»

Телебез турында бик күп мәкәльләр дә бар. Сез яхшы беләсезме икән аларны, тикшерик әле. Мин сезгә мәкәльләрнең башын укырмын, ә сез ахырын әйтеп бетерергә тиешсез.

1)Иң татлы тел - (туган тел)

Анам сөйләп торган тел.

2)Сөйдергән дә тел, (биздергән дә тел)

3)Туган илем – (туган анам)

4)Теле барның (юлы бар)

5)Телләр белгән – (илләр белгән)

6)Аз сөйлә – (күп тыңла)

7)Сүз – бер көнлек – ( тел – гомерлек)

8) Теле йомшек аш ашар, ( теле яман камчы ашар.)

2) Татар теле – бик борыңгы һәм бай телләрнең берсе. Татар теле дөньясы – үзе бер тылсымлы дөнья. Халык тел аша чын йөрәктән чыккан матур хисләрен, күңел түрендә яткан тирән кичерешләрен, хыялында гәүдәләнә торган изге теләкләрен белдергән.

«Тел дигән дәрья бар, дәрья төбендә мәрҗән бар» дип, халкыбыз телнең дәрьялардай иксез-чиксезлеген һәм тирәнлеген, тел байлыгының мәрҗәннәрдәй серле һәм могҗизалы булуын әйтергә теләгәндер. Телнең байлыгы әдәби әсәрләрдә саклангандыр: әкиятләрдә, риваятләрдә, бәетләрдә.

Һәрбер халыкның тарихында һич онытылмый торган хатирәләр була. Йөзләгән, меңләгән вакыйгалар борынгылык томанына күмелсә дә, гел яктырып, һаман өскә калкып тора торган сирәк хәтер энҗеләре дә байтак. Безнең тарихтагы шундый энҗеләрнең берсе – Сөембикә язмышы.

There are many legends in our language. The famous one is about Suyumbika. Әйдәгез әле Сөембикә бәетен искә төшерик.

Проект. "Сөембикә"

Синквейн

3)And now let’s make an excursion to the capital of Tatarstan-Kazan.

Задание. Перевод слов

Занавес – пәрдә -

Кулисы – ян декорация -

Аплодисменты – алкышлар, кул чабыш -

Эмоция – хис, тойгы, кичереш -

Зритель – тамашачы, караучы -

Творчество – иҗат -

Гример – грим салучы -

Гримаса – чырай бозу, чырай сыту –

сцена – сәхнә

произведение - әсәр

4) Укытучы:

Һәр авылның күренекле шәхесләре була. Алар турында горурланып сөйләнелә. Безнең Рәдүт авылы да да күренекле шәхесләргә бай төбәк.

Бүген без туган ягыбызга, аның гүзәл табигатенә дан җырлаучы якташ шагыйрьләребез иҗаты белән танышабыз.

Проект " Рәдүди. Ченәкәй".

Задание. Тесты

1.Кайсы шагыйрь Рәдүт авылында туа?

А) Муса Җәлил

Б) Әл – Рәдүди

В) Х. Туфан

Г) Һ. Такташ

2. “Кызыл ромашка” шигырнең авторын билгеләгез:

А) Г. Тукай

Б) Т. Ченәкәй

В) Ф. Кәрим

Г) М. Җәлил

3) Кайсы шагыйрь 26 апрельда 1886 елда Кушлавыч авылында туа?

А) Муса Җәлил

Б) Әл – Рәдүди

В) Г. Тукай

Г) С. Хаким

4)Кайсы шагыйрьнең сүзләре:

Шагыйрь гомере шигырьдәй

Күкне кискән йолдыздай,

Телеп утте йөрәкләрне

Сафландырып җаннарны.

А) Г. Тукай

Б) Т. Ченәкәй

В) Г. Тукай

Г) Әл – Рәдүди

5) Leo Tolstoy was born on …

a ) the 9th of September in 1828

b) the 11th of November in 1821

c ) the 6th of June in 1799

6) Fyodor Dostoyevsky’s famous work is …

a) “Eugene Onegin”

b)”The Black Man”

c) “The Idiot”

7) Anna Akhmatova began writing at the age of …

a)11 b) 6 c) 18

8) William Shakespeare wrote …

a) 37 plays b)12 plays c) 25 plays

6) Укытучы:

Бер җирдә юк андый ак каеннар,

Бер җирдә юк андый урманнар,

Бер җирдә юк камыш сабаклары-

Андагыдай шаулый торганнар. “Мокамай” (Һ.Такташ)

Әйе, безнең авылыбыз да искиткеч матур. Бормаланып аккан Сакмар елгасы, гөмбәле урманнары, мул уңыш бирүче басу-кырлары, хезмәт сөюче кешеләре-авылымның зур байлыклары. Авылыбызның тарихын да искә төшереп китик әле.

Проект “ Туган ягым – яшел бишек”

Авылым! Гүзәл табигатькә, киң күңелле кешеләргә бай булган туган авылым! Синдә тудым, синдә үстем, синдә канат чыгардым.

Әйдәгез әле туган авылыбызга карата булган хисләрегезне, аны өзелеп сөюегезне мини - сочиненияда күрсәтегезез.

4. Йомгаклау

5. Өй эше

Өйдә “Туган авылым” дигән темага сочинение язып килергә. Ризидә, бәлки, туган авылына булган мәхәббәтен шигырь юлларында күрсәтер.

Индивидуаль карта
DOC / 44.5 Кб
Дәрескә үзанализ
DOC / 45.5 Кб
Проект "Рәдүди. Ченәкәй".
PDF / 8.51 Мб
Проект "Сөембикә"
PDF / 2.76 Мб
Проект "Театр"
PDF / 4.78 Мб
Проект “ Туган ягым – яшел бишек”
PPT / 5.92 Мб

Предварительный просмотр презентации

Туган ягым – яшел бишек Туган ягым! Газиз телем! Әби-бабам,әнием-әтием. Нинди якын,нинди матур! Ягымлы син минем йөрәккә. Шуның өчен кайда булсам да мин, Сагынып кайтам туган өемә. Авторлар: Макаева Раниля Сулеев Муса

Оренбург өлкәсендә уникаль татар авылы бар.Биредә туып-үскән яшьләр читкә китми, авылга теше-тырнагы белән ябышып ята. Авыл төзек тә, иманлы да, бай да. Яшәеше кебек исеме дә үзәнчәлекле- Рәдүт. Оренбург өлкәсендә уникаль татар авылы бар.Биредә туып-үскән яшьләр читкә китми, авылга теше-тырнагы белән ябышып ята. Авыл төзек тә, иманлы да, бай да. Яшәеше кебек исеме дә үзәнчәлекле- Рәдүт.

Искиткеч матурлыкка ия булган үзәнгә урнашкан бу авыл.Көнчыгыш, төньяк hәм көнбатыштан язгы ташуларда су эчендә калып, шаулап чәчәк аткан тугайлары, урманы белән татар-башкорт халкының җыр-моңнарында макталган Сакмар урата аны. Бу бик борынгы, югары мәдәнияткә ия булган авылларның берсе. Искиткеч матурлыкка ия булган үзәнгә урнашкан бу авыл.Көнчыгыш, төньяк hәм көнбатыштан язгы ташуларда су эчендә калып, шаулап чәчәк аткан тугайлары, урманы белән татар-башкорт халкының җыр-моңнарында макталган Сакмар урата аны. Бу бик борынгы, югары мәдәнияткә ия булган авылларның берсе.

Авылда яшәүче ир-ат халкы сакчылар хезмәтенә билгеләнә. Алар Рәдүттән 5 чакрым булган Каравыл, 6 чакрымдагы Маяк тауларына кадәрге җиргә хуҗа булалар. Авыл тиз үк ике мәчеткә дә ия булып ала. Хәлле казакларның ир балалары Оренбургта, ә кыз балалары Каргалыда укый башлый. Ярлылар исә барлык фәнни, дини гыйлемнәрдән ерак булып, надан калалар. Казан дәүләтенең таләбе буенча, hичьюгында кул куя белергә тиеш була. Авылда яшәүче ир-ат халкы сакчылар хезмәтенә билгеләнә. Алар Рәдүттән 5 чакрым булган Каравыл, 6 чакрымдагы Маяк тауларына кадәрге җиргә хуҗа булалар. Авыл тиз үк ике мәчеткә дә ия булып ала. Хәлле казакларның ир балалары Оренбургта, ә кыз балалары Каргалыда укый башлый. Ярлылар исә барлык фәнни, дини гыйлемнәрдән ерак булып, надан калалар. Казан дәүләтенең таләбе буенча, hичьюгында кул куя белергә тиеш була.

Совет власте урнашканнан соң, Совет власте урнашканнан соң, 1919 нчы елның сентябреннән башлап, мәдрәсә мәктәпкә әверелеп, башта ШКМ, аннары Рәдүт урта мәктәбе булып китә. 1937 нче елны мәчетнең манарысы төшерелеп, ул районның балалар ял йорты(пионерлар лагере ) ителә.

А unit of Komsomol organisation began its work in summer of 1920. 15 people were its first members. There were no women among them. Then came 1921 with a great drought. The activity of Komsomol organisation became less. Komsomol group was restored only in 1926 with help of Musa Dzhalil- a great Tatar poet. Some women joined the organisation at this time. They were Khadicha Bakieva, Lena Kharlamova, Galina Goncharova, Garifa Tanalina, Alexandra Zorina. Thanks to their activity was opened a library, then a club. A great amount of cultural and educational activities were held by the teachers: I.I. Tanalin, H. Mamin, B.Khamitov, A.Gutov (who was awarded by 3 Lenin Orders). In 1927 the inhabitants began listening to the radio for the first time. Nurulkhak Mukhametov made a radio by his own hands. On the 15th March of 1929 was held a meeting of peasants at Nuretdin Gaisin’s house, where they came to a conclusion to found a collective farm. There were 72 members. 21 horses, cows and other home animals were brought to one shed. А unit of Komsomol organisation began its work in summer of 1920. 15 people were its first members. There were no women among them. Then came 1921 with a great drought. The activity of Komsomol organisation became less. Komsomol group was restored only in 1926 with help of Musa Dzhalil- a great Tatar poet. Some women joined the organisation at this time. They were Khadicha Bakieva, Lena Kharlamova, Galina Goncharova, Garifa Tanalina, Alexandra Zorina. Thanks to their activity was opened a library, then a club. A great amount of cultural and educational activities were held by the teachers: I.I. Tanalin, H. Mamin, B.Khamitov, A.Gutov (who was awarded by 3 Lenin Orders). In 1927 the inhabitants began listening to the radio for the first time. Nurulkhak Mukhametov made a radio by his own hands. On the 15th March of 1929 was held a meeting of peasants at Nuretdin Gaisin’s house, where they came to a conclusion to found a collective farm. There were 72 members. 21 horses, cows and other home animals were brought to one shed.

Peaceful life ended in 1941. When Great Patriotic War began our 326 fellow countrymen answered the call of our country. Among them there were 3 girls: Anna Trofimova, Mavzyuda Tanalina, Galiya Valitova.They went to the front to fight. 132 men gave their lives for the freedom of our country. You can read their names on the monument near our club. We will not forget them. Peaceful life ended in 1941. When Great Patriotic War began our 326 fellow countrymen answered the call of our country. Among them there were 3 girls: Anna Trofimova, Mavzyuda Tanalina, Galiya Valitova.They went to the front to fight. 132 men gave their lives for the freedom of our country. You can read their names on the monument near our club. We will not forget them. Ибрагимов Латып Ахметгариф улы

Fauna is rich, numbering great amounts of various mammal species, species of birds, fishes. There is nothing of the grand scenery that we have around Nikitino, but there are beautiful woods, green fields, a quiet gentle river, different plants, bushes. There are many hectares of cultivated land under crops and grass. Arable crops grown on our fields include wheat, barley, oats, potatoes. Fauna is rich, numbering great amounts of various mammal species, species of birds, fishes. There is nothing of the grand scenery that we have around Nikitino, but there are beautiful woods, green fields, a quiet gentle river, different plants, bushes. There are many hectares of cultivated land under crops and grass. Arable crops grown on our fields include wheat, barley, oats, potatoes.

An ancient domestic craft of shawls is very developed by our women. Many masters of this handicraft live here. Among them is Sazida Ginyatovna Makajeva ,who was awarded by the Badge of Honour. A great athourity have N. Makajev, V. Trofimov, A. Mazitov, who are persons decorated with orders and medals. An ancient domestic craft of shawls is very developed by our women. Many masters of this handicraft live here. Among them is Sazida Ginyatovna Makajeva ,who was awarded by the Badge of Honour. A great athourity have N. Makajev, V. Trofimov, A. Mazitov, who are persons decorated with orders and medals.

This year we will celebrate 270 anniversary of founding of our village. Nikitino is a village full of wonderful sights, history and atmosphere. You’ll see the mosque, the monument to the heroes of World War II, Rafkat Suleymanov’s house. You can easily reach our forest and enjoy walking there on Absalyam meadow. This year we will celebrate 270 anniversary of founding of our village. Nikitino is a village full of wonderful sights, history and atmosphere. You’ll see the mosque, the monument to the heroes of World War II, Rafkat Suleymanov’s house. You can easily reach our forest and enjoy walking there on Absalyam meadow.