12+  Свидетельство СМИ ЭЛ № ФС 77 - 70917
Лицензия на образовательную деятельность №0001058
Пользовательское соглашение     Контактная и правовая информация
 
Педагогическое сообщество
УРОК.РФУРОК
 
Материал опубликовал
Бичекуева Танзиля Юсуфовна372
Россия, Кабардино-Балкарская респ., Нальчик

Урок 2

-Кюн ахшы болсун!

- Ахшылыкъ кёр.

- Сени атынг неди?

- Мени атым …..

- Сени атынг а неди?

- Мени атым ….. .

- Сен къайда жашайса?

- Мен Нальчикде жашайма. Сен а?

- Мен а элде жашайма. Ол эл уллуду. Ол Кёнделенди.

- Мен а шахарда жашайма. Элде да, шахарда да игиди.


- Салам. Къалайса?

-Салам. Иги. Къалайса? Къайры бараса?

- Ишге барама. Сен а?

- Мен да. Охо, тюбербиз.

- Охо, Сау къал.

- Ахшы жолгъа.


отрицание

а) -ма/ -ме - к глаголам

б) Тюйюлме – к именным частям речи

Мен жазама – Мен жаз+МА+й+мА= Мен жазмайма (Я не пишу).

Сен ашайса – Сен аша+МА+й+СА = Сен ашамайса (Ты не ешь).

Ол ичеди – Ол ич+МЕ+й+ди = ОЛ ичмейди (Он не пьет).

Мен устазма – Мен устаз ТЮЙЮЛ+ме= Мен устаз тюйюлме (Я не учитель).

Сен таулуса – Сен таулу ТЮЙЮЛ+се= Сен таулу тюйюлсе (Ты не балкарец ).

Биз къартбыз – Биз къарт ТЮЙЮЛ+бюз= Биз къарт тюйюлбюз.(Мы не старые)

Бу бек игиди – Бек иги тюйюлдю.(Не очень хорошо)

Бусагъатда сагъат алтыды – Бусагъатда сагъат алты тюйюлдю (Сейчас на шесть часов).


Бюгюн сууукъ тюйюлдю.

Жауун жаумайды.

Кюн бюгюн тиймейди.

Алыкъа кеч тюйюлдю.

Сен кеч болмагъанса.

Суу сууукъ тюйюлдю.

- Вопрос

а) + -мы/ -ми, -му/ -мю

б) вопросительные слова ким? – кто?, не?- что?, къачан? – когда?, къаллай? – какой?, къалай? – как?, нек? – почему? ненча?- сколько?


Хапарым жокъ кесимден,

Къышмы келди? Жазмыды бу?

Акъ жарытып, нюр жайгъан –

Зухурамыды? Аймыды бу?

Кязим

-Къайсы къалладыла бек огъурлу?

-Бешик тебиретген къолла.

-Къайсы къалладыла бек ариу?

-Бешик тебиретген къолла.

-Кимни бети бек огъурлу бет?

-Ананы бети.

Числительное ненча - сколько?

1-бир 11-онбир 21-жыйырма бир 30-отуз

2-эки 12-онеки 22-жыйырма эки…. 40-къыркъ

3-юч 13-онюч 50-элли

4-тёрт 14-онтёрт 60- алтмыш

5-беш 15-онбеш 70- жетмиш

6-алты 16-оналты 80-сексен

7-жети 17-онжети 90-токъсан

8-сегиз 18-онсегиз 100- жюз

9-тогъуз 19-онтогъуз 1000- минг

10- он 20- жыйырма


200 – эки жюз

102- жюз эки

3000- юч минг

1003- бир минг юч

Ненчанчы? – который, какой по счету -ынчы/-инчи –унчу/-юнчю,

-нчы

Ненча? Ненчанчы?

Бир бир+инчи= биринчи

Алты алты+нчы=алтынчы

Он он+унчу= онунчу

Юч юч+юнчю= ючюнчю


Собирательные числительные

-аулан / -еулен/-оулан

Беш+еулен = бешеулен – пятеро


Приблезительные числительные через дефис

Беш-алты, бир-эки, юч-тёрт.


Машинада юч…. сыйынады.

Кафеге беш…… бирге барабыз.

Бир…. Келген адам хорлайды.

Эки…… хыяр татыусузду.

Тёрт…. бир чанада къалай учадыла!

Эндиги жыл эки минг жыйырма…… жылды.


-да/-де. Это суффикс местного падежа, то есть если мы хотим указать нахождение чего то или кого то в определенном месте, в определенном времени или у кого то, то мы добавляем -да/ -де. Этот суффикс заменяет такие предлоги в русском языке как в, на, у (кого).

Къайда? – где? Кимде? - у кого? Неде? - у чего? Къачан? – когда?


Мен Нальчик+де жашайма= Мен (я) Нальчикде (вНальчике)жашайма (живу).

Китап Джеймс+де+ди.= Китап (книга) Джеймсдеди (у Джеймса).

Къабыргъа+да сурат тагъылады.= Къабыргъада (на стене) сурат (картина) тагъылады (висит).

Сагъат юч+де юйге келеме.= Сагъат ючде (в три часа) юйге (домой) келеме (прихожу).


Сt1570730873aa.jpg толда ..................................................барды.

Столда ..........................................жокъду.


бал туз – сахар, уллу шиш – большая вилка, туз - соль, чибижи – черный перец, гитче шиш – маленькая вилка, бичакъ - нож, къашык - ложка, юч акъ табакъ – три белые тарелки, гыржын- хлеб.


t1570730873ab.jpg

Константин Коровин «За чайным столом» - Чай ичген столну артында

Ответь на вопросы по картине

- Суратда адамланымы кёребиз?

- Ала ашаймыдыла?

-Ненча адам суратда кёребиз?

- Кимледиле ала?

-Столда неле бардыла?

-Юч тиширыу да тигемидиле?

- Суратда адамла аш юйдемидиле?

-Суратда жылны къайсы кезиуюдю?


Тюздю (верно)

терсди (неверно)

жокъду суратда (на картине нету)

Напиши утверждения верны ли они или неверны

Стол артында тёртеулен олтурадыла.

Стол артында эки тиширыу бла эки киши олтурадыла.

Суратда адамла чай ичедиле.

Суратда сауутла кёрмейбиз.

Суратда адамлагъа шапа аш келтиреди.

Суратда киштик тиширыуну къолунда олтурады.


Прошедшее время

-гъан – если в последнем слоге твердая гласная

-ген - если в последнем слоге мягкая гласная,

-хан - если в последнем слоге мягкая гласная + последняя буква т, ш, п, с, х ,

-нган - если в последнем слоге твердая гласная + последняя буква н или нг


-нген - если в последнем слоге мягкая гласная + последняя буква н или нг

Мен айт+хан+ма= Мен айтханма.

Мен ий+ген+ме= Мен ийгенме


перевод

повеление

Прошедшее время

+ -гъан/-ген,-хан, -нган/ -нген

отрицание

-ма/-ме

вопрос

-мы/-ми, -му/-мю


жаша





бар





ал





бил





ишле





кел





кир





сал





олтур





чап





аша





ич





селеш





мин





айт





жукъла





окъуу





жаз





тур





жат





сатып ал





чыкъ





къара





эшит





келтир





теш





кий





боша





башла





къууан




t1570730873ac.jpg

Ала вокзалда жукълайдыла / жукълагъандыла.







Жолда къар эрийди /эригендиt1570730873ad.jpg

t1570730873ae.jpg Къар жауады / жаугъанды.

t1570730873af.jpg

К

Чапыракъла агъадыла / акъгъандыла

t1570730873ag.jpg

Фёдор Решетников «Опять двойка» - Биягъы эки


Жашчыкъ эки ал....ды.

Анасы анга къара.....ды.

Ит алына чап....ды.

Эгечи уруш...ды.

Гитче къарындашы анасына къысыл....ды.







Опубликовано


Комментарии (0)

Чтобы написать комментарий необходимо авторизоваться.