Кадрия

Татар әдәбиятыннан эш программасы. 5нче сыйныф. ФГОС

Материал опубликован 23 May 2016 в группе

Рабочие программы по татарскому языку и татарской литературе

Татарстан Республикасы Әлмәт муниципаль районы 24нче урта мәктәбе

КИЛЕШЕНДЕ

Методик берләшмә җитәкчесе

Сәрвәретдинова Г.Р___________

МБ утырышы беркетмәсе № ___

“28” август 2015 ел

КИЛЕШЕНДЕ

Укыту һәм тәрбия эшләре

буенча директор урынбасары

Хасанова В.М_____________

“28” август 2015 ел

РАСЛЫЙМ

Мәктәп директоры

Сафаргалиева Ф.Р___________

____нчы номерлы боерык

белән гамәлгә кертелде “28” август 2015 ел

5 нче сыйныфлар өчен татар әдәбиятыннан эш программасы(рус төркеме)

Төзүче: I категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Рәхимова Кадрия Вагыйзь кызы

Аңлатма язуы

Эш программасы статусы.

5 нче сыйныфлар өчен татар әдәбиятыннан эш программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелде:

1. “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 N 273-ФЗ "Об образовании в Российской Федерации" )

2. “РФның халык телләре турында” 126-ФЗ нчы номерлы федераль законы” ( 24.07.1998).

3. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы, 30 нчы август 2013 нче ел, №1015("Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам - образовательным программам начального общего, основного общего и среднего общего образования").

4. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы 31 нче март, 2014 нче ел №253(«Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего и среднего общего образования).

5.“Мәгариф турында” Татарстан Республикасының Законы (Закон Республики Татарстан “Об образовании” № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).

6. “Татарстан Республикасының халык телләре турында” Законы (Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 №1560-XII (ред. От 03.03.2012 г.) «О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан»)

7. Татарстан Республикасында 2012-2020 нче елларда фән һәм мәгариф үсеше турында “ Дәүләт программасы.

8. 2010-2015 нче елларда Татарстан Республикасында мәгарифне үстерү стратегиясе “Киләчәк” программасы.

9. «2014-2020 елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү» дәүләт программасы.

10. СанПиН 2.4.2.2821-10 «Гомуми белем бирү учрежденияләрендә укыту өчен шартлар һәм укытуны оештыруга санитар-эпидеомиологик таләпләр» (РФның баш дәүләт санитар табибының 189нчы номерлы карары (29.12.2010)

11. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының приказы, 09.07.2012 №4154/12(«Об утверждении базисного и примерных учебных планов для образовательных учреждений Республики Татарстан, реализующих программы начального общего и основного общего образования)

12.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының хаты, 03.07.2012г. № 8852/13 («О перечне профессий»)

13. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының хаты, №11005/14 от 8.07.2014 (« Об учебных планах в 2014-2015 учебном году»)

14.Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан расланган “Рус телендә урта(тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” (автор-төзүчеләр: К.С.Фәтхуллова,Ф..Җәүһәрова.-Казан , Мәгариф, 2010-79бит) .Рус телендә урта(тулы)гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программаларына:1-11нче сыйныфлар/басма өчен Ч.М.Харисова, К.С.Фәтхуллова, З.Н.Хәбибуллина җаваплы /.-Казан:Татарстан китап нәшрияты.,2011,-239б.

15. Татарстан Республикасы МББУ Әлмәт шәһәре “24нче гомум белем бирү мәктәбе”нең 2015-2016 нчы уку елына уку-укыту планы.

16.”Укытучының эш программасы турында” күрсәтмә.

17. Татарстан Республикасы МББУ Әлмәт шәһәре “24нче гомум белем бирү мәктәбе”нең белем бирү программасы.

18. Татарстан Республикасы МББУ Әлмәт шәһәре “24нче гомум белем бирү мәктәбе”нең уставы.

19.Татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең вакытлы дәүләт стандарты 2008ел.

20.Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле һәм әдәбиятын укыту программасы (Төзүче-авторлары: Р. З. Хәйдәрова,К. С. Фәтхуллова, Г.М. Әхмәтҗанова), Казан, 2013 нче ел.

Укыту «Татар әдәбияты», рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», буенча алып барыла.(2014 ел)

Укыту предметының укыту планында тоткан урыны

5 нче сыйныфта укыту планы буенча татар әдәбияты укытуга сәгатьләр саны түбәндәгечә каралган:

атнага 2 cәгать. Барысы -70 сәг.

Татар әдәбиятыннан 5 нче сыйныф укучылары өчен төзелгән эш программасы дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.Х. Хисмәтова тарафыннан язылган дәреслекләрдән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели.

Әдәбият һәр яктан үскән, рухи яктан бай, әхлакый идеаллары һәм эстетик таләпләре булган камил шәхес тәрбияләү әһәмиятле урын алып тора. Урта белем бирү системасындагы татар әдәбияты курсы сәнгатьне тормыш белән бәйләп өйрәнүгә, эчтәлек белән форма берлеге, тарихилык, традиция һәм новаторлык, тарихи-культурологик мәгълүматларны аңлау, әхлакый-эстетик күзаллау булдыру, әдәбият теориясе һәм тарихы буенча төшенчәне үзләштерү, әдәби әсәрне бәяләү һәм күнекмәләрне формалаштыру, әдәби телнең сәнгатьлелек чараларын үзләштерү.

Эш программасы укучыларның яшь һәм әдәби үсеш дәрәҗәсен исәпкә ала. Укыту һәм тәрбиянең гомуми нәтиҗә-ләре иҗтимагый, шәхси, танып-белү һәм коммуникатив үсешне тәэмин итеп, укучыларның белемнәрен, күнекмәләрен үстереп, дөньяны танып белүгә әзерләп, хезмәттәшлеккә, үзлегеннән белем алуга, камиллеккә омтылучы шәхес тәрбияләүгә барып тоташа. Аерым алганда, уку-укытуга системалы-гамәли якын килү нәтиҗәсендә, укучыларның иҗтимагый үсешенә (халыкның рухи кыйммәтләрен аңлаучы, үстерүче Россия гражданины тәрбияләү); шәхси үсешенә (үзлегеннән белем алырга, иҗади сәләте үскән, компетентлы, үзаңы үскән, үзенең гражданлык карашларын ачыктан-ачык белдерүгә сәләтле, үз-үзенә тәнкыйди карашта торган, тормыш авырлыкларын каршы торырлык шәхес тәрбияләү); танып белү эшчәнлеген үстерүгә (фәнни дөнья сурәтен аңлаучы, үзенең танып-белү һәм интеллектуаль эшчәнлеге белән идарә итә ала торган, уку, белем алу чараларын күзаллый торган, репрезентатив, символик, логик, иҗади фикерләү сәләте үскән, рефлексиягә сәләтле укучы тәрбияләү); коммуникатив үсешкә (аралашу компетенциясе үскән, тыңларга сәләтле, диалогта, гомуми сөйләшүдә катнаша алырлык, туган телен, рус телен, чит телне камил белүенә) басым ясалды. Шул ук гамәлләрне тормышка ашыру барышында, яшүсмерләрнең яшь үзенчәлекләре дә игътибарга алынды.

Күпмилләтле мохиттә гомуми әдәби белем бирү барышында универсаль уку гамәлләре дүрт блокка бүлеп каралды. Алар арасында шәхси УУГ − тормышчан, шәхескә юнәлтелгән, һөнәри юнәлештә үз юлын табуга, кешенең эчке потенциалын рациональ файдалана белүенә бәйле блок. Регулятив уку гамәлләре шәхес тәрбияләүдә планлаштырырга өйрәтү, фаразлау, коррекция, бәяләү кебек якларны үзәккә ала. Танып белү гамәлен алгы планга чыгарган блокта логик, проблеманы кую һәм чишүгә юнәлтелгән, тамга-символик якны иңләгән гомумуку гамәлләренә игътибар ителә. Коммуникатив УУГ кешеләр язмышына битараф булмауны, кешеләргә ярдәмчеллек сыйфатларын тәрбияләүне, иҗтимагый компетентлыкны үз эченә ала.

Федераль дәүләт стандартларына таянып татар әдәбиятын өйрәнүнең максаты да ачыкланды: туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

− Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру;

− татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү;

− татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү;

− татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү;

− татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү.

Әлеге максат һәм бурычларга ирешү өчен, түбәндәге принциплар истә тотылырга тиеш. Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар әдәбиятының асылын төшендерү укытучының сүз сәнгате серләрен яхшы белүен, иҗади эшләү күнекмәләре булуын таләп итә. Мәктәп баласына сүз сәнгатенең серләрен ачуда эстетик принцип (укытучының матурлыкны күрә алуы һәм башкаларне да күрергә өйрәтә алуы), эзлеклелек (укучы алган белемнең тулыланып, баеп баруы), әдәбиятны сүз сәнгатебуларак өйрәнү (татар телендә язылган әсәрләрдә әдәби образларны ачу үзенчәлекләре, татар теленең матурлыгын күрергә өйрәтү), күләме ягыннан кечкенә булган әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт булдыру, ягъни психологик принцип (мәктәп баласының яшь үзенчәлекләрен, әдәби әзерлек дәрәҗәсен исәпкә алып эш итү) ярдәмгә килә. Аерым игътибар коммуникативлык принцибына бирелә. Бу принципның өстен чыгуы рус телендә сөйләшүче укучыларның әдәби әсәр аша татар теленең серләренә тирәнрәк төшенүләре, матур әдәбият әсәрен сорауларга нигезләнеп сөйли алуы, үз фикерләрен ачык әйтә алуы, әдәби әсәрнең аралашу чарасына әверелүе белән дә бәйле. Укучыларның әдәби әсәрне кабул итү һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып, дифференциацияләү (аерым төркемнәргә аерып, бүлеп эшләү) һәм интеграцияләү (татар теле һәм рус әдәбияты дәресләрендә алынган теоретик белемнәрне һәм гамәли эш күнекмәләрен файдалану) дә үзәккә алына.

Эш программасының эчтәлеге.

Дәреслекнең 1 нче кисәге

Кереш.

Язучылар китапның кеше тормышындагы роле турында. Китап бер буынның икенчесенә васыяте. Китапның төзелеше (тышы, титул, форзац битләре, астөшермәләр, бүлек исемнәре); китапны төзүчеләр (авторлары, рәссамы, редакторлары, корректоры, җыючылары, нәшрияты). Татар әдәбияты дәреслеге һәм аның белән эшләү үзенчәлекләре.

I бүлек. Борын-борын заманда.

Халык авыз иҗаты.

Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләрен башкаручылар (әкият сөйлә\челәр, чичәннәр һ.б.). Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.).

Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты.

Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә, аларның әкият төзәтүгә юнәлдерелгән булуы, фәлсәфәсе.

«Ак бүре» (татар халык әкияте). Әкияттә яхшылык белән явызлык көрәше. Әкияттә халык морале, тылсым элементлары. Ак бүренең төрки халыкларның тотемы булуы. Әкияттәге традицион образлар. Тылсымлы әкиятләрнең поэтикасы. Тылсымлы әкияттә фантастика.

Татар халык әкияте «Абзар ясаучы төлке», «Өч кыз», «Башмак», «Куркак юлдаш», рус халык әкиятләре «Төлке белән Алёнушка», башкорт халык әкияте «Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми?» Төрле халык әкиятләрендәге уртак һәм аермалы яклар. Әкиятләрдә халыкның яшәү рәвеше, менталитеты чагылышы. Әкият геройлары, аларга хас сыйфатлар.

Әдәбият теориясе. Әкият. Әкият төрләре. Әкиятләрнең теле. Гипербола, литота. Әкият формулалары. Чагыштыру.

II бүлек. Әкият яздым укыгыз...

Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.

Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат.

«Патша белән карт» әкияте. Әкияттә ил белән идарә итүче образы. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирзклеге. Әкиятнең диалогка корылган булуы. «Күләгә» әкиятенә салынган мораль.

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат.

«Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә. Г.Тукай әкиятләренә иллюстрацияләр авторы – Байназар Әлменов. Аның иҗаты, ачыш-табышлары.

Әдәбият теориясе. Әкият-поэма төшенчәсе.

Фәнис Яруллинның «Хәтерсез Күке» әкияте. Әкиятнең эчтәлеге. Күке образы. Авторның ачышы. Халык әкиятләре уртак яклары.

Владимир Дальның«Кар кызы» әкияте. Рус халык әкиятынең эчтәлеге.«Төлке белән Алёнушка» әкияте белән уртак яклары.

Ганс Христиан Андерсенның «Борчак өстендәге принцесса» әкияте. Әкиятләрдә төрле катлам халык вәкилләрен ачу үзенчәлеге. Әкияттә халык әкиятләренә хас үзенчәлекләр.

Туфан Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Драматургиядә халык әкиятләренең мотивын куллану. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Алар аша автор идеясенең ачылуы.

Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.

«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Театрлар тарихында курчак театрларының урыны, әһәмияте. Казандагы «Әкият» курчак театрының бинасы, репертуары, җитәкчелеге, режессёрлары, актёрлары.

III бүлек. Хыял канатларында.

Адлер Тимергалин «Сәер планетада». Адлер Тимергалин турында белешмә. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрдәге фантастик алымнар.

Теоретик төшенчә. Фантастика. Фантастик элементлар.

Рудольф Эрих Распе. «Сигез аяклы куян». Барон Мюнхгаузен маҗараларының бер өлешен өйрәнү. Әсәрдәге чындарлык белән фантастиканың нисбәте.

IV бүлек. Белем баскычлары.

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат.Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы.

Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат. Аның 1876 нчы елда ачылуы. Дүрт ел дәвамында белем алган укучыларның рус теле укытучысы булып китүе. Аларны Василй Радлов, Василий Богородицкий, Каюм Насыйри укытуы.

Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.

Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.

Дәрдемәннең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат.«Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.

V бүлек. Балачак — хәтерләрдә мәнге калачак...

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше.

Рабит Батулланың «Тукай-Апуш» әсәрендә кечкенә Апушка хас сыйфатлар. Аның иптәшләреннән аермалы ягы – сәләтле булуы.

Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.

Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.

Ибраһим Газның «Илдус» әсәре. Малайның үз-үзен тотышы.Лагерьда Илдус белән бәйле вакыйга турында сөйләшү.

«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.

Дәреслекнең 2 нче кисәге

I бүлек. Ватаным өчен.

Гадел Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» повестеннан «Әби әкияте», «Яз җиткәч», «Сихерле чәчәкләр», «Расад» бүлекләрен уку. Рөстәм образы турында сөйләшү. Малайга хас сыйфатларны табу. Хыял белән чынбарлык арасындагы аерманы табарга өйрәнү.

Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләрен уку. Аларга салынган хисне аңлау. «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты.

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.

Җырчы Мөнирә Булатова иҗаты. Ул башкарган арияләр. Язмышының опера сәнгате белән бәйле булуы.

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләрен уку. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.

Лев Кассильнең «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут.1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кыйлган гамәлләр.

Шәүкәт Галиевның «Аталы-уллы солдатлар» балладасы. Илне басып алучыларга көрәштә халыкның фидәкарьлеге. Ил батырларына хөрмәт.

Теоретик төшенчә. Баллада.

II бүлек. Кояшлы ил – бәхет иле.

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» «Мин җирдә калам»шигырьләрендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы.

Теоретик төшенчә.Шигырь. Ритм. Рифма.

Мәдинә Маликованың «Оҗмах балалары». Пьесада кешенең үз илендә, туганнары янында гына бәхетле була алуы.

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге.

Теоретик төшенчә.Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төеноәнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш)

Фоат Садриевның «Көнбагыш чәчәге» хикәясе. Яхшылыкның нәтиҗәсе яхшылык булуын аңлау.

Әхмәт Рәшитовның « Каяшлы ил – бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.

III бүлек. Кеше – табигать баласы.

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре, «Җир-ана, кояш һәм башкалар» балладасы. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты.

Нури Арслановның «Ринат авылда» шигыре. Лирик геройның авыл табигате, мохите белән танышуы.

Гәбделхәй Сабитовның «Чәчәк нигә боекты?» хикәясе. Кызчыкның әнисенә ярдәм итүе, табигатьне яратуы. Борис Вайнерның «Искиткеч китап». Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.

IV бүлек. Эш беткәч көләргә ярый.

Ләбиб Леронның «Пирамида» хикәясе. Укучыларда белем алуга теләк тудыру. Укымыйча гына белемле булып булмавын ачыклау.

Теоретик төшенчә. Юмор.

Алмаз Гыймадиевның «Зөлфия + ... мин» хикәясе. Яшүсмерләрне беренче мәхәббәт хисләренең сурәтләнеше. Язуда гына түгел, тормышта да хаталар җибәрергә ярамавын ачыклау.

Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик -шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.

5 нче сыйныф укучыларының әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

– әдәби әсәрләрне сүзләрен дөрес әйтеп йөгерек уку;

– авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

– әдәби − теоретик төшенчәләрне рус әдәбият белеме белән тәңгәлләштерү;

– татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

– авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

– 8 − 10 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйрьләре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

– 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗатын турында мәгълүматлы булу;

– Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;

– төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

– төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү;

– 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

– мәкаль белән әйтем, миф белән әкият, халык җыры белән автор җыры арасындагы аерманы белү;

– төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

– сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

– төрле темаларга проект эше яклау;

– әдәби әсәргә тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

Укучыларның белем дәрәҗәсенә таләпләр

1. Татар теленең төп фонетик үзенчәлекләрен, татар теленә генә хас булган фонемаларның дөрес әйтелешен гамәли үзләштерү

2. Татар телендә сүз басымын дөрес куя һәм иҗек чигендәге фонетик үзгәрешләрне истә тотып сөйли белү

3. Алынма сүзләрне, антоним, синоним, омонимнарны сөйләмдә урынлы куллану

4. Рус теленә тәрҗемә итү үзенчәлекләрен гамәли үзләштерү

5. Тыңлап аңлау эшчәнлегендә төп фикерне билгели, мөһим мәгълүматны аерып ала белү

6. Диалогик сөйләмдә орфоэпик, лексик-грамматик нормаларны саклап, сөйләм яңалыгын җиткерә, үз фикереңне дәлилли белү

7. Монологик сөйләмдә җөмләдә сүз тәртибен саклап, сөйләмне мөмкин кадәр тулы һәм аңлаешлы итеп оештыра белү

8. Уку.Тексттан кирәкле мәгълүматны табу, текст белән мөстәкыйль эшләү.Текст төзелеше турында төшенчә бирү.

9. Язма сөйләм.Тәкъдим ителгән ситуациягә карата фикерләрне язмача оештыра белү, сочинеие язу, текстның планын төзү, эчтәлеген язмача сөйләү

Рус телендә сөйләшүче балаларның 5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары.

Укучыларның белем һәм күнекмәләрен тикшереп бару, бәяләү укытуның әһәмиятле өлешен тәшкил итә. Тикшерүнең төп максаты - укучыларның белем һәм күнекмәләрен даими күзәтеп бару, дөрес һәм гадел бәя бирү.

Телдән җавап бирүне тикшерү һәм бәяләү.

Укучыларның диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен тикшергәндә һәм бәяләгәндә, билге җавапның сыйфатына карап һәм түбәндәге таләпләрне искә алып куелырга тиеш:

1)сөйләмнең орфоэпик, интонацион һәм грамматик яткан төгәллеге;

2)сөйләмнең эчтәлеге ягыннан дөреслеге, тулылыгы һәм эзлеклелеге;

3) сөйләмнең аңлаешлылыгы;

4)сөйләмдә сүз байлыгы, җөмлә калыпларының төрлелеге һәм стиль бердәмлеге.

Җавапны бәяләгәндә, укытучы аның уңай һәм кимчелекле якларын әйтеп, хаталарын яңадан кабатламасын өчен, киләчәктә нәрсәгә игътибар итәргә кирәклеген күрсәтергә тиеш.

Укчыларның телдән җавап бирү күнекмәләрен тикшергәндә, эш төрләренең күләме түбәндәгечә билгеләнә.

№	Эш төрләре	Сәгать саны
1.	Диалогик сөйләм	2
2.	Монологик сөйләм	2
3.	Шигырь ятлау	4
4.	Сочинение	1
	Барлыгы	9

Тыңлаган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләү.

Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән, әмма 2-3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә “4”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл җавап бирелмәгән, 5 орфографик, 5 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4-5 хатасы булган эшкә “3”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6 орфографик, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә “2”ле куела.

Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзелгәндә, “5”ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, эмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәрелеп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзелгәндә,”4”ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәрелеп, эчтәлеген бозып диалогик сөйләм төзегәндә, “3”ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда, “2” ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен “5” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган монологик сөйләм өчен ”4”ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4-7 хатасы булган монологик сөйләм өчен “3” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи алмаганга,”2”ле куела.

Укуны бәяләү(кычкырып уку)

5нче сыйныфта 60-65 сүз.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулаем аңлап, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтеп, басымны дөрес куеп, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп тиешле тизлектә укыганга, “5”ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, әмма 2-3 орфоэпик хата җибәрелеп(авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, синтагмаларга бүленештә ялгышу) укыганда, “4” ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, 4-6 тупас орфоэпик хата җибәрелеп укыганда һәм уку тизлеге акрын булганда, “3”ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген бөтенләй аңламыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып, 7дән артык әйтелеш хатасы җибәреп һәм уку тизлегенә куелган таләпләрне сакламыйча укыганда, “2”ле куела.

Язма эшләрне тикшерү һәм бәяләү.

Укучыларның тел һәм сөйләм материалын үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү өчен, татар теле дәресләрендә төрле язма эшләр үткәрелә.

Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теленнән язма эшләр ике төркемгә бүленә:

1)өйрәтү характерындагы эшләр (изложение, сочинение);

2)контроль эшләр (сүзлек диктанты; хәтер, күрмә, иҗади диктантлар)

Язма сөйләмне тикшерү һәм бәяләү.

Укучыларның бәйләнешле язма сөйләм күнекмәләре өйрәтү характерындагы сочинениеләр ярдәмендә тикшерелә. Алар белән беррәттән башка язма эшләр дә куллана: сорауларга язмача җавап бирү; рус теленнән татар теленә текстларны язмача тәрҗемә итү; бирелгән ситуация яки тәкъдим ителгән тема буенча фикерләрне язмача белдерү (сочинение) һ.б. Язма сөйләмне бәяләгәндә, эчтәлекнең тулылыгына һәм эзлеклегенә, җөмлә калыпларының грамматик яктан дөреслегенә һәм төрлелегенә, стиль бердәмлегенә игътибар итәргә кирәк. Изложение һәм сочинение өчен ике билге куела: беренчесе эшнең эчтәлеге өчен, икенчесе – грамоталы язуга.

Сочинениеләрне бәяләү.

Сочинение укучыларның тормыштагы күзәтүләреннән алган тәэсирләрен язмада грамоталы һәм эзлекле бирә белү, әдәби әсәрнең эчтәлеген үз сүзләре белән образлы телдә бәйләнешле итеп яза алу мөмкинлеген тикшерү максатыннан яздырыла. Алар укучыларның тел һәм әдәбият дәресләрендә алган белемнәрен ныгыту, тирәнәйтү һәм камилләштерүне күздә тотып үткәрелә.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 2 грамматик хатасы булган эшкә “5”ле куела.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган, ләкин 2-3 эчтәлек ялгышы, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы булган эшкә “4”ле куела.

Тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4-5 орфографик, 4-5 пунктуацион һәм җөмлә төзелешендә хаталары булган эшкә “3”ле куела.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган һәм эчтәлеге ачылмаган , 6 дан артык орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хаталары булган эшкә “2”ле куела.

5 нче сыйныфта тикшерү характерындагы язма эшләрнең саны:

-сочинение-1 (әдәбият)

Йомгаклау билгесе.

Йомгаклау билгесе чирек, яртыеллык һәм уку елы ахырында куела.Ул, беренче чиратта, укучыларның телдән сөйләм күнекмәләре, бәйләнешле сөйләм төзи белү осталыгы, татар телендә аралаша алу мөмкинлекләреннән чыгып, шул ук вакытта язма эшләрнең нәтиҗәләрен исәпкә алып куелырга тиеш.

№ п/п	Эш төре	1 чирек			2 чирек			3 чирек			4 чирек
		план	факт	план		факт	план		факт	план		факт
1.	шигырь ятлау	11.09		27.11			26.02			2.04
2.	контроль диалог	23.10					12.02
3.	Контроль монолог			25.12						16.04
4.	сочинение									14.05

Татар әдәбиятыннан телдән һәм язма сөйләмне тикшерү графигы 2015-2016 нчы уку елы

Укыту-тематик план эчтәлеге

Эчтәлек	Сәгать саны
1.Борын-борын заманда...	8
2. Әкият яздым – укыгыз...	5
3. Хыял канатларында.	5
4. Белем баскычлары.	7
5. Балачак – хәтердә мәңге калачак...	9
6. Ватаным өчен.	15
7. Кояшлы ил – бәхет иле.	9
8. Кеше − табигать баласы.	7
9. Эш беткәч көләргә ярый.	5
Барысы:	70

Сәгатьләр:

Тест – 8;

Проект – 4;

Әсәрләрне өйрәнү – 58.

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд, “Кил, өйрән...”

Ф.Кәрим, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”

Р.Фәйзуллин, “Табигать кочагында”

Дәрестән тыш (өстәмә) уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

(укытучы сайлавы буенча):

Башмак (татар халык әкияте)

Төлке белән Алёнушка (рус халык әкияте)

Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми? (башкорт халык әкияте)

Куркак юлдаш (татар халык әкияте)

Каюм Насыйри. Күләгә

Фәнис Яруллин. Хәтерсез күке

Владимир Даль. Кар кызы

Ганс Христиан Андерсен. Борчак өстендәге принцесса

Рудольф Эрих Распе. Сигез аяклы куян

Тукай-Апуш. Рабит Батулладан

Илдус. Ибраһим Газидан

Мөнирә Булатова

Фатих Кәрим. Ватаным өчен

Мәңгелек хәтер. Лев Кассильдан

Сугышчан бурыч. Фаил Шәфигуллиннан

Шәүкәт Галиев

Оҗмах балалары. Мәдинә Маликовадан

Көнбагыш чәчәге. Фоат Садриевтан

Әхмәт Рәшитов. Кояшлы ил — бәхет иле

Туган көн. Мәгъсүм Хуҗиннан

Нури Арсланов. Ринат авылда

Чәчәк нигә боекты? Габделхәй Сабитовтан

Борис Вайнер. Искиткеч китап

Шәүкәт Галиев. Мәрзия мәсьәләсе

5 нче сыйныф өчен календарь-тематик план

№п/п

Дәрес темасы

Сәг.

саны

Төп эчтәлек

Көтелгән нәтиҗә

Укучылар эшчәнлеге

төрләре

Контроль төрләре

Үткәрү

вакыты

метапредмет

предмет

шәхси

план

факт

Акыллы сүзгә ни җитә!

Халык авыз иҗатына го-муми күзал-лау булдыру.

Халык авыз иҗатын тарих белән бәйләп өйрәнү.

Халык авыз иҗатына го-муми күзал-лау ясау.

Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү.

«Халык авыз иҗаты» схема-сы белән эш, дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр, русхалык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар ки-терү.

01.09

Белмәгәнгә — әкият,белгәнгә — чын.

Халык авыз иҗатына го-муми күзал-лау булдыру, әкият турын-да белем би-рү.

Татар һәм русәкиятләренча-гыштырып өй-рәнү.

Халык авыз иҗатына го-муми күзал-лау ясау, әкият турын-да белем алу.

Укучыларда үт-кәнебезгә, тари-хыбызга карата игътибар тәрби-яләү.

«Әкиятләр» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәрэш-ләү, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмлә-ләр төзү.

03.09

04.09

Яхшылыкка каршы яхшы-лык.

«Ак бүре» әкияте белән танышу. Әкиятне уку

Укыган буенча кирәкле мәгъ-лүматны аерып ала белү.

«Ак бүре» әкиятен укып үзләш-терү, аның кайсы төргә керүенбил-геләү

Балаларда таби-гатькә карата сакчыл караш тәрбияләү

Әкиятне укып чыгу

08.09

08.09.

Яхшылыкка каршы яхшы-лык.

«Ак бүре» әкияте белән танышу. Әкиятне уку

Укыган буенча кирәкле мәгъ-лүматны аерып ала белү.

«Ак бүре» әкиятен укып үзләш-терү, аның кайсы төргә керүенбил-геләү

Табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту.

Терәк сораулар буенча анализлау

10.09

11.09

Яхшылыкка каршы яхшы-лык.

«Ак бүре» әкияте белән танышу. Әкиятне уку.

Укыган буенча кирәкле мәгъ-лүматны аерып ала белү.

«Ак бүре» әкиятен укып үзләш-терү, аның кайсы төргә керүенбил-геләү

Яхшылык эшләргә өндәү.

Гомумиләште-реп, нәтиҗәләр чыгару.

15.09

Булма син төлке, булыр-сың көлке.

«Абзар ясау-чы Төлке» та-тар халык әкиятен өйрә-нү.

Уңай һәм тис-кәресыйфат-ларны билгели алу, чагышты-рып нәтиҗә ясый белү.

«Абзар ясау-чы Төлке» татар халык әкиятен өй-рәнү.

Балаларда на-муслылык, га-деллек сыйфат-ларына карата хөрмәт тәрбия-ләү.

Әкияттәге уңай һәм тискәреобразларны та-бу, аларга хас сыйфатларны билгели белү.

17.09

Ана дигән хәзинә.

«Өч кыз» та-тар халык әкиятен өйрә-нү, эчтәлеген үзләштерү.

Кирәкле мәгъ-лүматны аерып алып,чагышты-рып нәтиҗә ясый белү.

«Өч кыз» татар халык әкиятен өй-рәнү, эчтәле-ген үзләште-рү, кызларга сыйфатнамә бирү.

Балаларда ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү.

Дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр эшләп, әкият-нең эчтәлеге-нә төшенү, ге-ройларга бәя-ләмә бирү.

22.09

Борын-борын заманда... (Кабатлау дәресе)

Халык әкият-ләренгому-миләштереп кабатлау, аларның төр-ләргә бүлене-шен искә тө-шерү.

Халык иҗаты-ның бай мира-сын өйрәнү,әх-лак һәм эсте-тик тәрбия би-рү.

Әкият жан-рын кабат-лау, аның төрләргә бү-ленешенең принципларын истә кал-дыру.

Укучыларда әкиятләргә мә-хәббәт тәрбия-ләү, сөйләм культурасын үс-терү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, белем-нәрне тикшерү.

Тест

24.09

Яшәгән, ди,

булган, ди...

К.Насыйри-ның тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, «Патша белән карт» әсәрен өйрәнү;«автор әкияте», «әдәби герой» төшенчәләрен

аңлату.

Билгеле күр-сәтмә ниге-зендә эшли бе-лү, нәтиҗә ясау.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Патша бе-лән карт» әкиятен өй-рәнү; «автор әкияте», «әдәби ге-рой» төшен-чәләрен аң-лату.

Балаларда кеше-леклелек, на-муслылык, га-деллек сыйфат-ларына карата хөрмәт тәрбия-ләү.

Әңгәмә, сән-гатьле уку. Би-релгән билге-ләмәләргә ни-гезләнеп, нәти-җә ясау. Үз фи-кереңне әйтә белергә өйрә-нү.

29.09

Юк дипәйт-мә, бардыр ул...

Г.Тукайның тормыш

юлы һәм иҗаты турын-да белемнәр-не үзләштерү, «Су анасы» әкиятен өйрә-нү; «шигъри

әсәр», «әкият-поэма» тө-шенчәләрен аңлату.

Рус әдәбияты белән чагыш-тырып, мифик образлар су-рәтләнгән әс-әрләрне ана-лизлау.

Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лемнәрне үз-ләштерү,«Су анасы» әки-ятен өйрәнү;

«шигъри әсәр», «әки-ят-поэма»тө-шенчәләрен аңлату.

Укучыларга, әсәрдән чыгып, кеше әйберен сораусыз алырга ярамаганлыкны аңлату.

Әкиятне уку, дәреслек, эш дәфтәрендә би-ремнәр эшләү, әкият-поэмада әкияткә хас

сыйфатларны табу.

01.10

Б.Әлменов. «Су анасы» картинасы.

Рәссам Б.Әл-меновның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.

Укучыларда рәсем сәнгате аша эстетик зә-вык тәрбияләү.

Рәссам Б.Әл-меновның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу; рә-сем сәнгате турында сөй-ләү.

Балаларда таби-гатьнең матур-лыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата кызыксы-ну уяту.

Рәсемне аңлау, төп детальләр-гә игътибар итеп, аның эч-тәлеген сөйлә-тү, нәтиҗә ясау.

06.10

Әкиятче бездә кунакта.

Т.Миңнул-линның тор-мыш юлы һәм иҗаты турын-да белемнәр-не үзләштерү, «Гафият ту-рында әкият» әсәрен өйрә-нү.

Укучыларда театр сәнгате аша әкиятләр укуга кызык-сыну уяту.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Гафият ту-рында әки-ят» әсәрен өйрәнү, «әкият-пье-са», «драма әсәре» тө-шенчәсен аңлату.

Балаларда үз-үзләренә карата җаваплылык, олыларны хөр-мәт итү хисе тәрбияләү.

Әкият-пьесаны сәнгатьле итеп уку, аңлаганны сораулар ярдә-мендә тикше-рү, анализлау.

08.10

Әкияттә кунакта.

«Әкият» кур-чак театры бе-лән дәреслек-тәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

«Әкият» курчак теат-ры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.

Балаларда театр сәнгатенә карата кызыксыну, их-тирам уяту.

Яңа материал белән танышу, укытучының кереш сүзе, укылган текст буенча фикер алышу.

13.10

Әкият тә тү-гел, чын да тү-гел...

А.Тимергалин-

ның тормыш

юлы һәм иҗаты белән танышу, «Сәер планета-да» әсәрен уку

Укучыларда галәмне өйрә-нүгә, астроно-мия фәненә кы-зыксыну уяту.

А.Тимерга-линның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу,«Сә-ер планета-да» әсәрен уку, эчтәлек-не үзләште-рү.

Әсәрдәге вакый-галар аша бала-ларда җаваплы-лык хисләре тәрбияләү.

Хикәяне уку, сүзләрне аңла-ту

15.10

Әкият тә тү-гел, чын да тү-гел...

А.Тимергалин-

ның тормыш

юлы һәм иҗаты белән танышу, «Сәер планета-да» әсәрен уку, эчтәлекне үз-ләштерү; уку-чыларда кос-мос, галәм, кос-мик корабльләр белән кызыксы-нуга омтылыш уяту.

Укучыларда галәмне өйрә-нүгә, астроно-мия фәненә кы-зыксыну уяту.

А.Тимерга-линның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу,«Сә-ер планета-да» әсәрен уку, эчтәлек-не үзләште-рү.

Әсәрдәге вакый-галар аша бала-ларда җаваплы-лык хисләре тәрбияләү.

Сораулар буенча төп фи-керне табу, нә-тиҗә ясау.

20.10

Әкият тә тү-гел, чын да тү-гел...

«Сәер планета-да» әсәрен уку, эчтәлекне үз-ләштерү; уку-чыларда кос-мос, галәм, кос-мик корабльләр белән кызыксы-нуга омтылыш уяту.

Укучыларда галәмне өйрә-нүгә, астроно-мия фәненә кы-зыксыну уяту.

«Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү.

Әсәрдәге вакый-галар аша бала-ларда җаваплы-лык хисләре тәрбияләү.

Эчтәлек сөйләү.Әсәргә анализ ясау

22.10

Кабатлау дә-ресе.Хыял дөньясында.

Әкият һәм

фантастика темаларын го-мумиләште-реп кабатлау, әкият белән фантастиканы

аера белү кү-некмәләре

булдыру.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала бе-лү.

Әкият жан-рын фантас-тикадан аеру күнекмәлә-рен булдыру.

Укучыларда әкиятләргә мә-хәббәт тәрбия-ләү, сөйләм культурасын үстерү.

Сайлап алып уку, укыганны анализлый бе-лү, үз фикерең-не тексттан дә-лилләр табып исбатларга өй-рәнү, белем-нәрне тикшерү.

тест

27.10

Дәрес-проект.

Укучылар-

ның бәйлә-нешле сөйләм телен үстерү. Әкият һәм фантастика темаларын го-мумиләште-реп кабатлау, әкият белән фантастиканы аера белү кү-некмәләре булдыру.

Үз куллары бе-лән китапчык ясау, команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру.

Әкият жан-рын фантас-тикадан аеру күнекмәлә-рен булдыру.

Укучыларда хезмәткә мәхәб-бәт, үз эшең бе-лән горурлану хисләрен үсте-рү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру.

Укучылар үз-ләре уйлап яз-ган яки башка авторларныкы булган, тәр-җемә иткән әкият һәм фан-тастик әсәрләр-не китапчык итеп, рәсемнәр белән бизәп, сыйныфташларына тәкъдим итәләр.

29.10

Белем —

бәхет ачкычы.

«Белемгә ом-тылу» белеш-мәсен уку; та-тар халкының белемле бу-луы турында сөйләшү, бе-лем алу, укы-мышлы булу турында фи-кер алышу, бе-лемгә омты-лыш тәрбия-ләү.

Татар әдәбия-тының үсешен тарих белән бәйләп өйрәнү.

«Белемгә омтылу» бе-лешмәсен уку; татар халкының

белемле бу-луы турын-

да сөйләшү, «мәгърифәт-челек хәрә-кәте» төшен-чәсен аңла-ту.

Балаларда бе-лемгә омтылыш тәрбияләү.

Уку, эчтәлеге буенча фикер алышу, мәкаль-ләр уку, рәсем-нәр күзәтү. Төрле бирем-нәр эшләү.

10.11

Белем укудан

башлана.

«Мөхәммә-

дия» мәдрә-сәсе турында уку; татар халкының бе-лемле булуы турында сөй-ләшү, белем алу, укымыш-лылык турын-да фикер алы-шу, белемгә омтылыш тәрбияләү.

Укыган текст-ны аңлап, тари-хи күзәтү ясый белү.

«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында уку; татар халкы-ның белемле булуы ту-рында сөй-ләшү.

Балаларда бе-лемгә омтылыш тәрбияләү.

Китаптагы текст белән та-нышу, уку, укытучының истәлекләр белән таныш-тыруы.

12.11

Укытучылар мәктәбе.

Казанның Та-тар укытучы-лар мәктәбе турында уку; татар халкы-ның белемле булуы турын-да сөйләшү, белем алу, укымышлы булу турында фикер алышу, белемгә омты-лыш тәрбия-ләү.

Укучыларда белем алуга, укымышлы бу-луга кызыксы-ну уяту.

Казанның Татар укыту-чылар мәктә-бе турында уку; татар халкының белемле бу-луы турында сөйләшү.

Балаларда бе-лемгә омтылыш, укытучы һөнә-ренә ихтирам тәрбияләү.

Тема буенча укытучының кереш сүзе, текстны укып, әңгәмә оештыру.

17.11

Казан университеты.

Казан универ-ситеты туры-нда уку; та-тар халкының белемле бу-луы турында сөйләшү, бе-лем алу, укы-мышлылык турында фи-кер алышу, белемгә ом-тылыш тәр-бияләү.

Казан универ-ситеты тарихы белән таныш-тыру.

Казан уни-верситеты турында уку; татар халкы-ның белемле булуы ту-рында сөйлә-шү.

Балаларда бе-лемгә омтылыш тәрбияләү.

Текст җөмлә-ләрен кыскар-тып әйтү, ана-лиз ясау.

19.11

Галим кеше хөрмәткә ла-ек!

Г.Исхакый-ның «Мөгал-лим» әсәрен

уку, эчтәлек-

не үзләште-рү; укучылар-да белемгә омтылыш уя-ту, укытучы хезмәтенә их-тирам тәрбия-ләү.

Укыган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тор-мыш белән бәйләнештә күзаллый белү.

Г.Исхакыйның «Мөгал-лим» әсәрен уку, эчтәлек-не үзләште-рү.

Балаларда укы-тучы хезмәтенә ихтирам тәрби-яләү.

Әсәрне аңлату, сөйләү, әңгәмә, сорау кую, нә-тиҗәләр чыга-ру.

24.11

Кил, өйрән…

Дәрдемәнд-нең тормыш юлы һәм иҗа-ты турындабелемнәрне үзләштерү, «Кил, өй-рән…» шигы-рен өйрәнү.

Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысул-ларын белү.

Дәрдемәнд-нең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рындабе-лемнәрне үз-ләштерү, «Кил,өйрән…» шигырен өйрәнү.

Укучыларда телләр өйрәнүгә кызыксыну ту-дыру.

Текстның эчтә-леген аңлап, үз фикереңне әйтә белү.

26.11

Укысаң – белерсең...

Мәгърифәт-челек чоры әдәбиятын ка-батлау.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала бе-лү.

Мәгърифәт-челек чоры һәм әдәби-яты белән танышуны гомумиләш-тереп кабат-лау.

Балаларда бе-лемгә омтылыш тәрбияләү.

Сайлап алып уку, укыганны анализлый бе-лү, үз фикерең-не тексттан дә-лилләр табып исбатларга өй-рәнү,белемнәр-не тикшерү.

тест

01.12

Исемдә калганнар.

Г.Тукайның

«Исемдә кал-

ганнар» авто-

биографик

әсәре аша

укучыларны

аның балача-гы белән та-ныштыру;

әти-әниләргә

карата ихти-рам тәрбия-ләү.

Шагыйрьнең авыр тормыш-та үсүен уку-чыларга аңла-ту.

Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиогра-фик әсәре аша укучы-ларны аның балачагы бе-лән таныш-тыру.

Укучыларда әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.

Әңгәмә, сөй-ләү, образларга бәяләмә, сүз-лек эше, ана-лиз, биремнәр эшләү.

03.12

Исемдә калганнар.

Г.Тукайның

«Исемдә кал-

ганнар» авто-

биографик

әсәре аша

укучыларны

аның балача-гы белән та-ныштыру;

әти-әниләргә

карата ихти-рам тәрбия-ләү.

Шагыйрьнең авыр тормыш-та үсүен уку-чыларга аңла-ту.

Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиогра-фик әсәре аша укучы-ларны аның балачагы бе-лән таныш-тыру.

Укучыларда әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.

Әңгәмә, сөй-ләү, образларга бәяләмә, сүз-лек эше, ана-лиз, биремнәр эшләү.

08.12

Исемдә калганнар.

Г.Тукайның

«Исемдә кал-

ганнар» авто-

биографик

әсәре аша

укучыларны

аның балача-гы белән та-ныштыру;

әти-әниләргә

карата ихти-рам тәрбия-ләү.

Шагыйрьнең авыр тормыш-та үсүен уку-чыларга аңла-ту.

Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиогра-фик әсәре аша укучы-ларны аның балачагы бе-лән таныш-тыру.

Укучыларда әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.

Әңгәмә, сөй-ләү, образларга бәяләмә, сүз-лек эше, ана-лиз, биремнәр эшләү.

10.12

Исемдә калганнар.

Г.Тукайның

«Исемдә кал-

ганнар» авто-

биографик

әсәре аша

укучыларны

аның балача-гы белән та-ныштыру;

әти-әниләргә

карата ихти-рам тәрбия-ләү.

Шагыйрьнең авыр тормыш-та үсүен уку-чыларга аңла-ту.

Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиогра-фик әсәре аша укучы-ларны аның балачагы бе-лән таныш-тыру.

Укучыларда әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.

Әңгәмә, сөй-ләү, образларга бәяләмә, сүз-лек эше, ана-лиз, биремнәрэшләү.

15.12

Бөек Тукай һәм Бәләкәй Апуш.

Рәссам Х.Ка-заковның тормыш юлы һәм иҗаты

турында дә-реслектәге бе-лешмә һәм өстәмә мате-

риаллар аша

танышу.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

Рәссам Х.Ка-заковның тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында дәрес-лектәге бе-лешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу; рә-сем сәнгате турында сөйләү.

Балаларда Г.Ту-кайның балача-гына, рәсем сән-гатенә каратакызыксыну уя-ту.

Рәсемне аңлау, төп детальләр-гә игътибар итеп, аның эч-тәлеген сөйлә-тү, нәтиҗә ясау.

17.12

Музейларда — хәтер.

Габдулла Ту-кайның Кыр-лайдагы му-зее белән дә-реслектәге бе-лешмә һәм өс-тәмә матери-аллар аша та-нышу.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу.

Балаларда Г.Ту-кай белән бәйле истәлекләргә ка-ратакызыксы-ну, ихтирам уя-ту.

Тукай музее белән танышу. Видео, презен-тацияләр карау

22.12

Кабатлау дә-ресе.Ямьле балачак.

Укыганнарны гомумиләште-реп кабатлау, белемнәрне тикшерү.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны

аерып ала бе-лү.

Укыганнар-ны гомуми-ләштереп ка-батлау.

Балаларда һәр мизгелнең каде-рен белеп яшәү-не тәрбияләү.

Укыганнарны искә төшереп, гомумиләште-реп кабатлау. Тексттан ми-саллар ките-реп, теорияне искә төшерү. Белемнәрне тикшерү.

тест

24.12

«Салават кү-пере»журналы

«Салават кү-пере»журна-лы турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

«Салават кү-пере» жур-налы белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу.

Балаларда «Са-лават күпере» журналына ка-рата кызыксыну уяту.

Хикәя төзү, ди-алогик сөйләм күнекмәләрен үстерү.

29.12

12.01

Проект-дәрес

«Салават кү-пере — дус-лык күпере».

Укучылар «Салават кү-пере»журна-лы белән та-нышып, аның турында сөй-ләргә өйрәнә-ләр. Үз эшең-не тәкъдим итү күнекмә-ләрен булды-ру.

Командада эш-ләргә, проект эше башка-рырга өйрәнү.

«Салават кү-пере»журна-лы белән та-ныштыру, сөйләм телен үстерү.

Татар телен өй-рәнүгә кызык-сыну булдыру, үзара сөйләшеп, күмәк эшләргә өйрәтү.

Командалап эшләү,рубрика-ларны укып, фикер алышу, булган матери-алдан кирәкле-сен сайлап алып эшкәртү, эшнеаудито-риягә тәкъдим итү.

12.01

«Әгәр мин тылсымчы булсам...»

Гадел Кутуй-ның тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белешмә би-рү, «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрә-нү;«чагышты-ру» төшенчә-сен аңлату.

Укучыларга әсәрнең фан-тастик маҗара стилендә бире-лешен аңлату.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Рөстәм ма-җаралары» әсәрен өйрә-нү; «чагыш-тыру» төшен чәсен аңла-ту.

Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тың-ларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү.

Фантастик хи-кәяләүне аң-лап, әсәрне аң-лау, сугыш чо-ры, партизан-нар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп, мәгънәләренә төшенү.

14.01

«Әгәр мин тылсымчы булсам...»

Укучыларга әсәрнең фан-тастик маҗара стилендә бире-лешен аңлату.

Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тың-ларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү.

19.01

«Әгәр мин тылсымчы булсам...»

Укучыларга әсәрнең фан-тастик маҗара стилендә бире-лешен аңлату.

Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тың-ларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү.

21.01

«Әгәр мин тылсымчы булсам...»

Укучыларга әсәрнең фан-тастик маҗара стилендә бире-лешен аңлату.

Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тың-ларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү.

26.01

Мин сине шундый сагындым...

Муса Җәлил-нең тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, «Сагыну» ши-гырен өйрәнү, язучының патриот ша-гыйрь икәнле-ген, каһарман сугышчы бу-луын аңлату.

Балаларга язу-чының патриот шагыйрь икән-леген, каһар-ман сугышчы булуын аңлату.

МусаҖәлил-нең «Сагы-ну» шигы-рен өйрәнү, язучының патриот ша-гыйрь икән-леген, каһар-ман сугыш-чы булуын аңлату.

Балаларда азатлык өчен көрәшүче сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.

Язучы иҗаты белән танышу, әсәрне укып, укытучы җитәкчелегендә бергәләп анализлау, нәтиҗә ясау.

28.01

Гомере аның моңлы бер җыр иде...

Герой-ша-гыйрь Муса Җәлилнең

тормыш юлы һәм иҗаты буенча белем-нәрен ныгы-ту, «Соңгы җыр»шигы-рен өйрәнү, сугышчылар-

ның батырлы-гына ихтирам, фашизмга ка-рата тарих аша нәфрәт хисе тәрбия-ләү.

Сугышчылар-ның батырлы-гына ихтирам, фашизмга ка-рата нәфрәт хисе тәрбия-

ләү.

Герой-ша-гыйрь Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты буен-ча белемнәр-не ныгыту, «Соңгы җыр» шигы-рен өйрәнү.

Балаларга язу-чының үлем куркынычы ас-тында да туган илгә, халкыбыз-га тугрылык саклап калган шагыйрь икән-леген аңлату.

Шигырьне уку, сорау-бирем-нәргә җавап эз-ләү.

02.02

«Алтынчәч».

Муса Җәлил-нең «Алтын-чәч» әсәрен өйрәнү, «опе-ра», «либрет-то» төшенчә-ләрен аңлату, балаларда та-тар халкының тарихына ка-рата кызык-сыну уяту.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү; М.Җәлилнең татар театр сәнгатен үс-терүдәге эш-чәнлеген аңла-ту.

Муса Җә-лилнең «Ал-тынчәч» әсә-рен өйрәнү.

Укучыларда та-тар халкының тарихына карата кызыксыну уя-ту.

Эчтәлек белән танышу, әсәр-нең төп фике-рен аңлату, эш дәфтәрендә би-ремнәр эшләү, чылбыр буенча уку.

04.02

«Алтынчәч».

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү; М.Җәлилнең татар театр сәнгатен үс-терүдәге эш-чәнлеген аңла-ту.

Муса Җә-лилнең «Ал-тынчәч» әсә-рен өйрәнү.

Укучыларда та-тар халкының тарихына карата кызыксыну уя-ту.

Эчтәлек белән танышу, әсәр-нең төп фике-рен аңлату, эш дәфтәрендә би-ремнәр эшләү, чылбыр буенча уку.

09.02

Опера ничек туа?

Композитор Нәҗип Җиһа-новның тор-мыш юлы һәм иҗаты турын-да дәреслек-тәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

Композитор Нәҗип Җи-һановның тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында дә-реслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу.

Балаларда татар музыкасына ка-рата кызыксыну уяту.

Тема белән кы-зыксынып, уй-ны ачык итеп әйтү.

11.02

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм ба-лет театры.

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм ба-лет театры турында дә-реслектәге бе-лешмә һәм өс-тәмә матери-аллар аша та-нышу.

Театр, балет, опера сәнгате белән әдәбият-ны бәйләп өй-рәнү.

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында дә-реслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу.

Балаларда татар музыкасына ка-рата кызыксы-ну, ихтирам уя-ту.

Эчтәлек белән танышу, әсәр-нең төп фике-рен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр, чыл-быр буенча уку, диалогик сөйләм үстерү.

16.02

Кыр казы

Фатих Кәрим-нең тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кәрим-нең «Кыр ка-зы» шигырен өйрәнү.

Сугыш кырла-рында илебез-нең азатлыгы өчен кан кое-луның мәгъ-нәсен укучы-ларга аңлату.

Фатих Кә-римнең тор-мыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кә-римнең «Кыр казы» шигырен өйрәнү.

Укучыларда азатлык өчен көрәшкән су-гышчыларга ка-рата ихтирам тәрбияләү.

Сәнгатьле уку, дәреслек, эш дәфтәрендә би-ремнәр аша ли-рик әсәрне ана-лизлау.

18.02

Сөйләр сүзләр бик күп алар...

Фатих Кәрим иҗатын өйрә-нүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» ши-гырен сән-гатьле итеп уку; туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.

Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысул-ларын өйрәнү.

Фатих Кә-рим иҗатын өйрәнүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» шигырен сәнгатьле итеп уку.

Укучыларда азатлык өчен көрәшкән су-гышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.

Сәнгатьле уку өстендә эшләү, әңгәмә, сорау-ларга җавап бирү.

25.02

Аталы-уллы солдатлар.

Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында белем-нәрне үзләш-терү,шагыйрь-нең «Аталы-уллы солдат-лар» баллада-сын өйрәнү; «баллада» тө-шенчәсен аң-лату.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһиммәгълүматны

аерып ала бе-лү.

Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рындабелем-нәрне үзләш -терү, ша-гыйрьнең «Аталы-ул-лы солдат-лар» балла-дасын өйрә-нү;«баллада» төшенчәсен аңлау.

Укучыларда илебез халкы-ның фашистлар-га каршы гомер-ләрен дә кызган-мыйча көрәш алып барулары турында фикер алышу, ветеран-нарга багышлан -ган истәлекләр-гә сакчыл караш тәрбияләү.

Уку, рәсемнәр буенча әсәрнең эчтәлеген сөй-ләү, фикерне ачу.

01.03

Кабатлау дә-ресе.Сугыш кайтавазы.

Бу бүлектәөйрәнелгән материалны гомумиләш-терепкабат-лау,белемнәр-не тикшерү.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһиммәгълүматны аерып ала бе-лү.

Укыганнар-ны гомуми-ләштереп кабатлау.

Укучылар белән тынычлык өчен көрәш алып баручылар турында фикер алышу, аларга багышланган истәлекләргә сакчыл караш тәрбияләү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү,нәтиҗә-ләр чыгару, анализясау,бе-лемнәрнетик-шерү.

тест

03.03

Дәрес-проект

«Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый...»

Сугыш елла-рының әдәби-ятта сурәтлә-нүен аңлау, аны бүгенге күзлектән тасвирлау.

Команда белән эшләү күнекмәләрен

булдыру.

Әдәбиятта сугыш сурәтләнешен бәяләү.

Укучыларда кө-рәшчеләргә их-тирам, үз эшең белән горурлану хисләренүсте-рү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру.

Командалап эшләү, китап-чыклар, бук-летлар яки плакатлар ясау, аларны тәкъ-дим итү.

10.03

«Бәхет кайда була?»

Нәби Дәүли-нең тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигы -рен өйрәнү.

Укучыларга хезмәтнең, тырышлык-

ның бәхет чыга–нагыикәнле-ген аңлату.

Шагыйрь Нәби Дәүли-нең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лемнәрне үз-ләштерү,«Бә-хет кайда була?» ши-гырен өйрә-нү.

Балаларда хез-мәткә, хезмәткешесенә ихти-рам тәрбияләү.

Язучы иҗа-тына күзәтү ясау, әсәрен укып, ярдәмче сорауларга ни-гезләнеп, аңа бәя бирү.

15.03

«Бәхет кайда була?»

Нәби Дәүли-нең тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигы -рен өйрәнү.

Укучыларга хезмәтнең, тырышлык-

ның бәхет чыга –нагыикәнле-ген аңлату.

Балаларда хез-мәткә, хезмәткешесенә ихти-рам тәрбияләү.

Язучы иҗа-тына күзәтү ясау, әсәрен укып, ярдәмче сорауларга ни-гезләнеп, аңа бәя бирү.

17.03

Туган җирдә минем бәхе-тем.

«Мин җирдә калам» әсәрен өйрәнү, ши-гырьне сән-гатьле итеп уку; бәхет, хезмәт турын-да фикер алы-шу, хезмәткә ихтирам тәр-бияләү.

Укучыларга әдәби әсәр аша туган илнең ка-дерен төшенде-рү.

«Мин җирдә калам» әсә-рен өйрәнү, шигырьне сәнгатьле итеп уку.

Балаларда туган якка, табигатькә ихтирам тәрби-яләү.

Уку, сораулар, биремнәр ярдә-мендә эчтәле-ген аңлау, әсәр буенча фикер алышу.

22.03

31.03

Минем хол-кым —
минем язмышым.

Фатих Хөсни-нең «Чыбыркы» әсәрен уку,эч-тәлекне үзләш -терү; сюжет элементларын өйрәнү;укучы-ларда белем-гә омтылыш уяту, җавап-лылык хислә -ретәрбияләү.

Укылганнар-дан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллану.

Фатих Хөс-нинең «Чы-быркы» әсә-рен уку,эчтә-лекне үзләш-терү, сюжет элементла-рын өйрәнү.

Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җа-ваплылыкхис-ләре тәрбияләү.

Әсәрне өлеш-ләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем та-бу — тема — идея —эчтәлек бәйләнешләрен табу,анализлау

24.03

05.04

Минем хол-кым —
минем язмышым.

Укылганнар-дан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллану.

Фатих Хөс-нинең «Чы-быркы» әсә-рен уку,эчтә-лекне үзләш-терү, сюжет элементла-рын өйрәнү.

Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җа-ваплылыкхис-ләре тәрбияләү.

05.04

07.04

Минем хол-кым —
минем язмышым.

Укылганнар-дан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллану.

Фатих Хөс-нинең «Чы-быркы» әсә-рен уку,эчтә-лекне үзләш-терү, сюжет элементла-рын өйрәнү.

Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җа-ваплылыкхис-ләре тәрбияләү.

07.04

12.04

Минем хол-кым —
минем язмышым.

Укылганнар-дан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллану.

Фатих Хөс-нинең «Чы-быркы» әсә-рен уку,эчтә-лекне үзләш-терү, сюжет элементла-рын өйрәнү.

Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җа-ваплылыкхис-ләре тәрбияләү.

12.04

14.04

Минем хол-кым —
минем язмышым.

Укылганнар-дан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллану.

Фатих Хөс-нинең «Чы-быркы» әсә-рен уку,эчтә-лекне үзләш-терү, сюжет элементла-рын өйрәнү.

Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җа-ваплылыкхис-ләре тәрбияләү.

14.04

19.04

Кабатлау дәресе.

Кояшлы ил — бәхет иле.

Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабат-лау, белем-нәрне тикше-рү. «Кояшлы ил — бәхет иле» шигырен укып, җырын өйрәнү.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала бе-лү.

Укыганнар-ны гомуми-ләштереп кабатлау.

Балаларда бә-хетнең кадерен белеп яшәү хис-ләрентәрбия-ләү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәти-җәләр чыгару, анализ ясау, җыр өйрәнү, белемнәрне тикшерү.

тест

19.04

21.04

Табигать кочагында.

Равил Фәй-зуллинның тормыш юлы һәм иҗаты турында бе-лемнәрне үз-ләштерү, «Та-бигать кочагында» әсәрен өйрә-нү.

Укучыларга экологик тәр-бия бирү.

Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Табигать кочагында» әсәрен өйрәнү.

Балаларда таби-гатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, таби-гатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәлә-рен ныгыту.

Уку, әңгәмә, биремнәрне үтәү, рәсем ясау.

21.04

26.04

Матурлык минем белән.

Мөдәррис

Әгъләмнең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында белем-нәрне үзләш-терү, «Матур-лык минем белән» әсәрен өйрәнү.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу; «Матурлык минем бе-лән» әсәрен өйрәнү.

Укучыларда та-бигатьнең ма-турлыгына сок-лану, туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.

Уку, сораулар-га җавап бирү. Хикәя буенча фикер алышу.

26.04

28.04

Матурлык минем белән.

Мөдәррис

Әгъләмнең тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында белем-нәрне үзләш-терү, «Матур-лык минем белән» әсәрен өйрәнү.

Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.

Укучыларда та-бигатьнең ма-турлыгына сок-лану, туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.

Уку, сораулар-га җавап бирү. Хикәя буенча фикер алышу.

28.04

03.05

Җир-ана, ко-яш һәм башка-лар.

Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрә-нү, «баллада» төшенчәсен кабатлау.

Экологик тәрбия бирү.

Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрә-нү,«баллада» төшенчәсен кабатлау.

Укучыларга хезмәтнең бә-хет, шатлык, хөрмәт чыгана-гы икәнлеген төшендерү.

Сүзлек өстендә эш, эчтәлек бу-енча фикер алышу.

03.05

Җир-анабыз —рәсемнәрдә.

РәссамИ.И.Шишкинның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәрес-лектәге бел-ешмә һәм өс-тәмә матери-аллар аша та-нышу.

Рәсем сәнгате-нә карата кы-зыксыну уяту.

Рәссам И.И. Шишкин-ның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу; рә-сем сәнгате турында сөй-ләү.

Балаларда таби-гатьнең матур-лыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата кызыксы-ну уяту.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәти-җәләр чыгару, анализ ясау.

05.05

10.05

Кабатлау дә-ресе. Туган илем —иркә гөлем.

Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабат-лау,белемнәр-не тикшерү.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала бе-лү.

Укыганнар-ны гомуми-ләштереп ка-батлау.

Табигатькә мә-хәббәт тәрбия-ләү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү,нәтиҗә-ләр чыгару, анализ ясау,бе-лемнәрне тик-шерү.

тест

10.05

Дәрес-проект

«Гүзәл таби-гатьле туган җирем».

Әдәбият бе-лән сәнгатьне бәйләп күзал-лау. Картина аша әйтергә теләгән фи-керләрне сүз белән әйтергә өйрәтү.

Команда белән эшләүкүнек-мәләрен бул-дыру.

Әдәбият бе-лән сәнгать-не бәйләп күзаллау. Картина аша әйтергә телә-гәнфикер-ләрне сүз бе-лән әйтергә өйрәтү.

Табигатькә мә-хәббәт тәрбия-ләү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәти-җәләр чыгару, анализ ясау.

12.05

Белем —нур, белмәү — хур.

Л.Леронның тормыш юлы һәм иҗаты турында бе-лемнәрне үз-ләштерү,«Пи--рамида» әсә-рен өйрәнү.

Укучыларда укуга, фәннәр-гә каратакы-зыксыну уяту.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Пирамида» әсәрен өйрә-нү, «юмор» төшенчәсен аңлату.

Балаларда үз-үзләренә карата таләпчәнлек,җа-ваплылык, игъ-тибарлылык хи-се тәрбияләү.

Текстны уку, сүзлек эше, рә-сем буенча сөйләшү, би-ремнәр эшләү, сорауларга җа-вап бирү.

17.05

Беренче хисләр...

А.Гыймадиев-ның тормыш юлы һәм иҗаты турын-да белемнәр-не үзләштерү, «Зөлфия +...мин» әсә-рен өйрәнү.

Әдәби әсәр-ләрдә укыган-нардан нәтиҗә ясап, тормыш-та куллана бе-лү.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты ту-рында бе-лешмә бирү, «Зөлфия +...мин» әсә-рен өйрәнү.

Укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәп-лелек кагыйдә-ләрентөшенде-рү.

Дәреслек, эш дәфтәрендә би-ремнәрне эш-ләп, хикәянең эчтәлегенә тө-шенү, герой-ларга бәяләмә бирү.

19.05

Шәвәли шуклыгы.

Ш.Галиев-

нең «Улкем?», «Әллә-кем» шигырь-ләрен өйрәнү.

Укучыларга эстетик тәрбия бирү.

Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗатыту-рында искә төшерү,«Әл-ләкем»шигы-рен өйрәнү.

Укучыларның хайваннарга ка-ратаигътибар-ларын,күзәтүчән-лекләрен,күзал-лауларын үсте-рү, матурлыкка омтылыш тәр-бияләү.

Шигырьне укып, сорау-лар буенча анализлау, нә-тиҗәләр ясау.

24.05

Кабатлау дәресе.

Уйныйк та көлик!

Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабат-лау, белемнәр-не тикшерү.

Укыганны го-мумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала бе-лү.

Укыганнар-ны гомуми-ләштереп ка-батлау.

Балаларда һәрмизгелнең каде-рен белеп яшәү сыйфатынтәр-бияләү.

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү,нәтиҗә-ләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү.

тест

26.05

Йомгаклау дәресе.

31.05

Кулланылган әдәбият:

1. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 7 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Г.Г.Мулласалихова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.

2. Татар халык әкиятләре: Тылсымлы әкиятләр / Төз. Л.Җамалетдинов. – Казан, 1994.

3. Арсланов М.Г. Тылсым. Татар театры: режиссерлар һәм драматурглар / М.Г.Арсланов. – Казан: Мәгариф, 2008. – 287 бит: фот.б-н.

4. Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. – Казан: Мәгариф, 2007. – 231 б.

5. Әминев А.Г., Әдһәмова Г.М. Урта мәктәптә әдәбият укыту методикасы / А.Г.Әминев. − Казан: Татар. кит. нәшр., 1977.

6. Галимуллин Ф.Г. Укучыларны сәнгатьле укырга өйрәтү / Фоат Галимуллин. − Казан: 1988.

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Программа: «Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын комму-никатив технология нигезендә укы-ту программасы 1 -11 нче сыйныф-лар” / Төз. Р.З.Хәйдәрова,Р.Л.Мала-феева. – Казан: Татар.кит.нәшр., 2011. Ул “Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программалар: 1-11 нче сыйныф-лар” ( Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан: Татар. кит.нәшрияты, 2011 ел) җыентыгында урын алган.

Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы ( Татарстан Респуб-ликасы Мәгариф һәм фән ми-нистрлыгы, төзүче –авторлары Р.З.Хәйдарова, К.С.Фәтхуллова, Г.М.Әхмәтҗанова, 2013)

«Татар әдәбияты», рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәрес-лек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–ав-торлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт» ,2014 ел

1. Ә.Р.Мотыйгуллина.Татар әдәбияты:рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында (татар телен өйрәнүче укучылар белән)эшләүче укытучылар өчен методик әсбап.5нче сыйныф/ Ә.Р.Мотыйгуллина,Л.Х.Хисмәтова,Л.М.Гыйззәтуллина.-Казан: “Мәгариф-Ва-кыт”нәшр.,2014.-167б.

2.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Рус телле балаларга татар телен укыту мето-дикасы нигезләре» - Казан, «Мәгариф» нәшрияты

3.Ганиева Ф.А.Татарча-русча сүзлек. –Казан:Тат.кит.нәшр., 2009

4.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә та-тар телен укыту методикасы»

5.Нурмухаметова Р.С. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся Р.С.Нурмухаметова – Ка-зань:Гыйлем, 2008.

6. Ф.Ф.Харисов «Татар телен чит тел бу-ларак өйрәтүнең фәнни-методик нигез-ләре» Казан, “Мәгариф”, 2007.

7. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» жур-наллары, “Мәгърифәт”, “Ачык дәрес” газеталары

8. «Татар әдәбияты», рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел 9. Хәйдарова Р.З., Әхмәтҗанова Г.М. Татар теле һәм әдәбияты укытуда яңа технологияләр / Төз. Р.З.Хәйдарова, Г.М.Әхмәтҗанова. - Яр Чаллы, 201110. Дисклар, презентацияләр, сүзлекләркартиналар, плакатлар,таблицалар11.Интернет челтәрендәге электрон сайтлар: matbugat.ru, tatar tele.ru6. Интернет челтәрендәге электрон сайтлар: http://www.tatmedia.com http://www.tatar.ru http://www.selet.biz/http://www.tatar.com.ru http://www.kltaphane.tatar.ryu http://www.matbugat.ru http://www.belem.ru http://www.edu.tatar.ru12.Рус телендә төп гомуми белем бирү оеш-маларында татар теле укыту.5нче сыйныф. Укытучылар өчен методик кулланма /Р.З.Хәйдәрова,Г.М.Әхмәт-җанова-Казан: “Татармультфильм” нәшр.,2014.-68б. Һ.б.

1. «Татар әдәбияты», рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторла-ры Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел 2.Р.Р.Нигъматуллина «Татар телен өй-рәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күне-гүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чал-лы.3.Ф.С.Сафиуллина «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 20074.Н.М.Хәсәнова «Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы.5. Сүзлекләр, дисклар, презентацияләр6. Интернет челтәрендәге электрон сайтлар: matbugat.ru, tatar tele.ruhttp://www.tatmedia.com http://www.tatar.ru http://www.selet.biz/

http://www.tatar.com.ru

http://www.kltaphane.tatar.ryu

http://www.matbugat.ru

http://www.belem.ru

http://www.edu.tatar.ru