12+  Свидетельство СМИ ЭЛ № ФС 77 - 70917
Лицензия на образовательную деятельность №0001058
Пользовательское соглашение     Контактная и правовая информация
 
Педагогическое сообщество
УРОК.РФУРОК
 
Материал опубликовал
Бичекуева Танзиля Юсуфовна372
Россия, Кабардино-Балкарская респ., Нальчик

Урок 16

Жан жаулукъ image-20191109155707-1.pngГебенеклери бла жан жаулукъ


Тёшек image-20191109155707-2.jpegоюлары бла тёшек


Жууургъан image-20191109155707-3.jpegжюн жууургъан

Жастыкъ image-20191109155707-4.jpegтёртгюл жастыкъ

Жастыкъ тыш

Жууургъан тыш

Тёшек тыш

 image-20191109155707-5.jpeg

Чарх –колесо

Арба - телега

Тирмен - мельница

Тапкала – ступеньки

Жатма – понавес

Босагъа – порог

Чёгюч – молоток

Балта – топор

Дополни текст:

Мени аппам image-20191109155707-6.jpeg жюклеп тирменнге будай (пшеница)элт……... Анда image-20191109155707-7.jpeg минерге тюш……... Будай тартылгъандан сора аппа унну жатмагъа ташы…….. Ахыр мешокну тюшюргенде арбаны image-20191109155707-8.jpeg сыннганын эсле…….    Ол image-20191109155707-9.jpeg алып чархны ишле……. .

Жай – лето

Жай  келди. Бюгюн кюн…….  (жаркий). Былтыр (прошлый год) жай салкъын…… (был). Мен былтыр жайда ……. (на море) баргъанма. Быйыл а билмейме. Жай биз ……(в реке) терк-терк жуууна эдик.  Таулада кюндюз (днем) ….. (жарко) болгъанлыкъгъа, ингирде, кече ….. (прохладный ) аяз урады.


- Жай солуу кюнледе къайры барлыкъса?

- Билмейме алыкъа. Сен а?

- Да элге барырма деп турума. Анда таулагъа минерге сюеме.

- Тенгизге уа барлыкъ тюйюлмюсе?

- Хазна барайым быйыл.


-Не ишлейсе? Къалайса?

- Турама тыянып. Эшикде кюрешгенмеда бир кесек. Сен а?

- Мен телевизоргъа къарай турама? Къайда кюреше эдинг? Бахчагъамы уирнесе?

- Хау. Хансларын артханма быхыны бла чюгюндюрню. Бир кёп ёсгенди. Тамбла соханны бла сарымсахны артырма деп турама. Сен а киргенмисе бахчагъа?

- Алыкъа угъай. Мен кеч салгъан эдим сенден. Бир ыйыкъдан артырыкъ болурма .

 Переделай вопрос:

Минги тау бек бийик таумуду? image-20191109155707-10.jpeg

Ташладан не этедиле? image-20191109155707-11.jpeg

Жукълагъан адам нек селешеди? image-20191109155707-12.jpeg

Адамла элберле нек къурайдыла? image-20191109155708-13.jpeg

Притяжательное склонение Исходный падеж

КИМ+ДЕН? – КИМ+ИМ+ДЕН?(1 л. Ед.ч.)

НЕ+ДЕН? – НЕ+М+ДЕН? (1 л. Ед.ч.)

КИМ+ДЕН? – КИМ+ИНГ+ДЕН?(2 л. Ед.ч.)

НЕ+ДЕН? – НЕ+НГ+ДЕН? (2 л. Ед.ч.)

КИМ+ДЕН? – КИМ+И+НДЕН?(3 л. Ед.ч.)

НЕ+ДЕН? – НЕ+СИ+НДЕН?   (3 л. Ед.ч.)

КИМ+ЛЕ+ДЕН? – КИМ+ЛЕ+РИБИЗ+ДЕН?(1 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ДЕН? – НЕ+ЛЕ+РИБИЗ+ДЕН (1 л. Мн.ч.)

КИМ+ЛЕ+ДЕН? – КИМ+ЛЕ+РИГИЗ+ДЕН?(2 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ДЕН? – НЕ+ЛЕ+РИГИЗ+ДЕН? (2 л. Мн.ч.)

КИМ+ЛЕ+ДЕН? – КИМ+ЛЕ+РИ+НДЕН ?(3 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ДЕН? – НЕ+ЛЕ+РИ+Н ДЕН? (3 л. Мн.ч.)


   1 лицо                

2 лицо    

3 лицо

Единственное число




Р.п.


Китабым+ДАН

Элегим+ДЕН

Сууум+ДАН

кёзюм+ДЕН

китабынгДАН

Элегинг+ДЕН

Сууунг+ДАН

кёзюнг+ДЕН

китабыНДАН

Элеги+НДЕН

Сууу+НДАН

кёзю+НДЕН

Множественное число




Р.п.


Киталарыбыз+ДАН

Элеклерибиз+ДЕН

Сууларыбыз+ДАН

кёзлерибиз+ДЕН

Киталарыгъыз+ДАН

Элеклеригиз+ДЕН

Сууларыгъыз+ДАН

кёзлеригиз+ДЕН

Киталары+НДАН

Элеклери+НДЕН

Суулары+НДАН

кёзлери+НДЕН

Машинамдан терк тюшдюм.                         Тюш - слезай

Хуржунундан бочхасын чыгъырды.

                                                 Хуржун-карман, мешочек, бохча -кошелек

Эшикни баууундан тартдым.               Бау – веревка, тарт - тяни

Айтханынгдан бир зат да ангыламадым. 

                                                 Айтханынг- то, что ты сказал, ангыла - пойми

Сууунгдан бир уртлам этейим.   Суусап болгъанма.

                                                                            Уртлам – глоток

Алтамларымдан сен да сайла .                       сайла – выбери

Къашыкъларынгдан экисин манга берчи.            Къашыкъ- ложка

Переделай предложения убрав притяжательные суффиксы:

image-20191109155708-14.jpegКъыптынгы тас этгенди.

image-20191109155708-15.jpegКъумачымдан жыйрыкъ тикгенди.

image-20191109155708-16.jpegХалыларындан къызыл берсенг а?

image-20191109155708-17.jpegТюйменгден халы салынады(висит)

image-20191109155708-18.jpegГуржабабыздан терезе жабыу тикгенбиз

image-20191109155708-19.jpeg Ийненгден тешикле уллу боладыла.

image-20191109155708-20.jpeg


Падежные суффиксы в песне:

Кёчкюнчюлюкню жыры


Ой кавказ таула  бийик ариудула,

Бизни деменгили къалабыз,

Сиз да ой жилягъыз, биз да ой жиляйбыз,

Сизден айырылып барабыз,

Узакъ айырылып кетип а барабыз,

Ёмюрлюк жашагъан тауладан,

Биз ёлгенлеге уа бошуна жыляйбыз,

Ала насыплыла сауладан.

Ыстауат сакълагъан бизни итлерибиз,

Ызыбыздан къарап  улуйла,

Жарым сагъатха уа уллу Малкъарда,

Къалай жарыкъ элле къуруйла.

Ийнеклерибиз а къалып а кетдиле,

Эшиклери ачылмай ёкюре,

Машинагъа минип кетип а барабыз,

Ызыбызгъа къарап ёкюне.

Москавдан келген къызыл командирле,

Тёгерекни алып санайла,

Бу къыйынлыкъны уа бизге жетгенине,

Ташла таула бары жиляйла.

Ала уа жилямай къалай а этсинле?

Кетдиле дууачы къартлары,

Къазахстанда жангыз бир жылгъа болгъанды,

Бу жарлы къартланы артлары.

Бизни къартларыбыз жаталла, ой Аллах,

Ала жанасыз дууасыз,

Межгитлерибиз а къалып а кетдиле,

Бу байрым кюнде а жумасыз.

Бери келгенленли бир кёп а болгъанла,

Ой аллах, жюрек жарала,

Аналары ёлген ёксюз сабийлени,

Мында казнагъа да алаллла.

Айтыр сёзлерим а бир а кёпдюле,

Айтып къолумдан а келмейди.

Мында ёлгенлеге ашдан ёлгенд  дейле,

Ажалсыз киши да ёлмейди.



Опубликовано


Комментарии (0)

Чтобы написать комментарий необходимо авторизоваться.