12+  Свидетельство СМИ ЭЛ № ФС 77 - 70917
Лицензия на образовательную деятельность №0001058
Пользовательское соглашение     Контактная и правовая информация
 
Педагогическое сообщество
УРОК.РФУРОК
 
Материал опубликовал
Бичекуева Танзиля Юсуфовна372
Россия, Кабардино-Балкарская респ., Нальчик

Урок  17                  

Небо

Кёк

Космос

Гъарш

Вселенная

Алам

Солнце                                      

Кюн

Луна

Ай

Комета

Къуйрукълу жулдуз

Млечный путь

Къой жол

Созвездие

Кёгей

Полярная звезда

Темир къазыкъ

Арктур

Танг жулдуз

Сириус

Сары жулдуз, Ахшам жулдуз

Большая медведица

Жетегейле

Малая медведица

Мырытла

Скорпион

Акъырап

Нептун

Алтау жулдуз

Венера

Чолпан, зухура

Созвездие Льва

Аслан жулдуз, Хайдаржулдуз

Меркурий

Атархан

Весы

Боюнсала, базман жулдуз

Марс

Къызыл жулдуз

Рыбы

Балыкъ жулдуз

Дева

Бийче жулдуз, Тотай

Телец

Бугъачар

Водолей

Гёгенчи

Орион

Гидала

Малая змея

Гитче жилян

Овен

Гочар жулдуз, Теке жулдуз

Охотничья звезда

Дагъазала

Малая медведица

Жыргъын жулдуз

Плеяды

Илкерле

Юпитер

Кериуанкъыргъан,Муштар

Стожары

Кёгет жулдуз

Козерог

Кийик жулдуз, Покун жулдуз

Кентавр

Къандауур

Близнецы

Къарындашла жулдузу

Стрелец

Къауал, окъ жулдуз

Водолей

Къоба жулдуз

Звезда Лебедя

Къуу жулдуз

Канопус

Къыбыла жулдуз

Сатурн

Сарытон

Гидра

Суу жилян

Рак

Чартан жулдуз

Северная Корона

Чёмючле

Плутон

Эгиз жулдуз

image-20191109195614-1.pngГочар жулдуз (Овен)

Сагъыш этеди – кёп

Айтады – аз

Этеди – ТЮЗ

image-20191109195614-2.pngБугъачар (Телец)

Сагъыш этеди – кёп затны юсюнден

Айтады – ышандырып

Этеди – къалай болалсада

image-20191109195614-3.pngКъарындашла жулдузу (Близнецы)

Сагъыш этеди – кеслерини юслеринден

Айтады – не сагъыш эте эсе да

Этеди – бек иги этген сунады

image-20191109195614-4.pngЧартан жулдуз (Рак)

Сагъыш этеди – хар заманда да тохтамай (постоянно)

Айтады – алдауукъ (заманчиво)

Этеди – не айтсалада

image-20191109195614-5.pngАслан (Лев)

Сагъыш этеди – ишексиз (без сомнений, точно)

Айтады – керексизни (лишнее)

Этеди – къутулалмагъан затын (то, от чего не получилось отвертеться )

image-20191109195614-6.pngБийчежулдуз (Дева)

Сагъыш этеди – бир затны

Айтады – башха затны

Этеди – ючюнчю затны, алай болсун

image-20191109195614-7.pngБоюнсала, базман жулдуз (Весы)

Сагъыш этеди – керексизни

Айтады –  кертини

Этеди – сёзюне ие болуп

image-20191109195614-8.pngАкъырап (скорпион)

Сагъыш этеди – башха затха эсин бурмай (сосредоточенно)

Айтады –  керексиз зат къошмай (точно)

Этеди – жаратхан затын

image-20191109195614-9.pngКъауал, окъ жулдуз (Стрелец)

Сагъыш этеди –  жаланда ол..

Айтады –  андан къалгъанла

Этеди – башха адамлагъа этдиреди

image-20191109195614-10.pngКийик жулдуз (Козерог)

Сагъыш этеди –не  эсине тюшсе

Айтады –  неге акъылы жетсе (то, до чего додумается)

Этеди – эте билмейди

image-20191109195614-11.pngКъоба жулдуз (Водолей)

Сагъыш этеди – «Не крекди?»

Айтады –  «Керек эсе…»

Этеди – кимден да иги (лучше всех)


image-20191109195614-12.pngБалыкъ жулдуз (Рыбы)

Сагъыш этеди – киши билмеген сунадыла

Айтады –  акъыллы кёрюнюрге сюедиле  (умничать – акъыл таууш этеди (разг.)

Этеди – ишине къарарыкъмыдыла огъесе тюйюлмюдюле - анга кёре


Жангы сёзле – новые слова


  Чиридиле- прогнили

  Жюрюйдюле  - ходят, ездят

Элтеди - несет

Унутады- забывает

Жиберирге –отправить, отпустить

Алыргъа письмо – получить письмо

Жарашдыла  – померились

Жарашдырдам – подготовил


Соедини правильно глаголы со словами справа

Чиридиле                                Шуёхум бла 

 Жюрюйдюле                        Ящикде  алмала

Элтеди                                     Жолда машинала

Унутады                                   Челеклени  юйге

Жиберди                                 Жазаргъа сёзлени                           

Жарашдым                            Къолундан шарны


Выбери правильный  глагол:

Кюз артында (осенью):

- Кёп жауун

а. жауады                          б. жаумайды                      в. жаууп турады

- кёгетле

а.  бишедиле                    б. бишмейдиле               в.     бише турадыла

 кюн

а.     къысха болады               б.   узун болады          в.     тургъаныча турады

Эрттен, ингир

а.    сууугъуракъ     болуп башлайды          б.  жылыракъ болуп башлайды           в.   тюрленмейди

Чапыракъла

а.   жашил боладыла                  б.     саргъаладыла         в.     агъадыла

Эртте къарангы

а.     болады                     б.     болмайды              в.     болгъанча кёрюнеди

Юйлени

а.       жылытып башлайдыла         б.    котелланы ючюлтедиле      

  в.  жылытмайдыла


Притяжательное склонение Дательный падеж

КИМ+ГЕ? – КИМ+ИМ+Е?(1 л. Ед.ч.)

НЕ+ГЕ? – НЕ+М+Е? (1 л. Ед.ч.)

КИМ+ГЕ? – КИМ+ИНГ+Е?(2 л. Ед.ч.)

НЕ+ГЕ? – НЕ+НГ+Е? (2 л. Ед.ч.)

КИМ+ГЕ? – КИМ+И+НЕ?(3 л. Ед.ч.)

НЕ+ГЕ? – НЕ+СИ+НЕ?   (3 л. Ед.ч.)

КИМ+ ЛЕ+ ГЕ? – КИМ+ЛЕ+РИБИЗ+ГЕ?(1 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ ГЕ? – НЕ+ЛЕ+РИБИЗ+ГЕ (1 л. Мн.ч.)

КИМ+ ЛЕ+ ГЕ? – КИМ+ЛЕ+РИГИЗ+ГЕ?(2 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ ГЕ? – НЕ+ЛЕ+РИГИЗ+ГЕ? (2 л. Мн.ч.)

КИМ+ ЛЕ+ ГЕ? – КИМ+ЛЕ+РИ+НЕ ?(3 л. Мн.ч.)

НЕ+ЛЕ+ ГЕ? – НЕ+ЛЕ+РИ+НЕ? (3 л. Мн.ч.)


   1 лицо                

2 лицо    

3 лицо

Единственное число




Р.п.


Китабым+А

Элегим+Е

Сууум+А

кёзюм+Е

Китабынг+А

Элегинг+Е

Сууунг+А

кёзюнг+Е

Китабы+НА

Элеги+НЕ

Сууу+НА

кёзю+НЕ

Множественное число




Р.п.


Киталарыбыз+ГЪА

Элеклерибиз+ГЕ

Сууларыбыз+ГЪА

кёзлерибиз+ГЕ

Киталарыгъыз+ГЪА

Элеклеригиз+ГЕ

Сууларыгъыз+ГЪА

кёзлеригиз+ГЕ

Киталары+НА

Элеклери+НЕ

Суулары+НА

кёзлери+НА


image-20191109195614-13.jpeg Тюлкюсю+не (несине?) тынгылайды.

image-20191109195614-14.jpeg Шинтиги+не (несине?)олтуруп турады.

image-20191109195614-15.jpeg Байрым гюлю+не (несине?) тынгылайды (слушает)

image-20191109195614-16.jpeg Байрым гюлю+не (Несине?) суу къуяды.

Подставь  суффиксы Д.п. и к глаголам суффиксы лица:


image-20191109195614-17.jpegГюллерим…..   суу къуя…. .

image-20191109195614-18.jpeg 

ундурукъ – кровать

кюйюз - ковер

Ундурукъунг….. жаулукъ  жайгъан…. .

Кюйюзю….. олтуруп тура…. . 

image-20191109195614-19.jpeg

Бачхыч - лестница

Бачхычлары…… сюелип тура…… .

image-20191109195614-20.jpeg

Машинасы…. къарайды.

image-20191109195615-21.jpeg

Жагъа - воротник, берег

Жагъасы…. Тюймеле тикди…. .


Прошедшее результативное время. Эта форма образуется по схеме:

 спрягаемая форма +п, -ып/ -ип, -уп/-юп + полные суффиксы лица.

Это время образуется из ограниченного числа глаголов движения и состояния.

- обозначает переход динамического действия в состояние, в статику: Ол Москвагъа кетипди. (Он уехал в Москву и сейчас он уехавший в Москву ).Ол списокга тюшюпдю ( попал в список и таковым прибывает сейчас)

- действие достигло определенного развития и теперь сохраняется достигнутый уровень:

Бюгюн Аслан ачыуланыпды (Сегодня Аслан рассерженный. Рассердился и сейчас он в рассерженном состоянии).

Обычно употребляется в 3 лице ед. и мн. числе. В других лицах употребляется редко.

перевод

повеление

Прошедшее результативное время  - п+суффикс лица

отрицание

-ма/-ме

вопрос

-мы/-ми, -му/-мю


жаша





кёргюзт





бар





ал





жаша





ишле





кел





кир





сал





олтур





чап





аша





ич





селеш





жанша





мин





айт





жукъла





окъуу





жаз





тур





жат





сатып ал





чыкъ





къара





эшит





тюш кёр





келтир





теш





кий





боша





башла







Опубликовано


Комментарии (0)

Чтобы написать комментарий необходимо авторизоваться.